هورمون کورتیزول توسط غدد فوق کلیوی ساخته می‌شود؛ این دو غده تحت فرمان هورمونی هستند که از غده هیپوفیز مغز ترشح می‌شود. اگر سطح کورتیوزل بالا و پایین برود به این معنی است که غدد فوق کلیه شما مشکل دارند یا هیپوفیز درست کار نمی‌کند. با این اوصاف بهتر است در ادامه با آچاره سلامت باشید تا درباره آزمایش سنجش کورتیزول خون، بیشتر بدانید.
فهرست مطالب
نقش هورمون کورتیزول در بدن چیست؟
کورتیوزل در بدن کمک می‌کند که:
- به استرس پاسخ دهید
- التهاب بدن کم شود.
- قند خون و متابولیسم بدن تنظیم شود.
- فشار خون کنترل شود.
هدف از آزمایش کورتیزول چیست؟
برخی بیماری‌ها سبب می‌شوند که میزان هورمون کورتیزول در بدن کم یا زیاد شود؛ این آزمایش به سنجش سطح این هورمون و در نتیجه تشخیص این بیماری‌ها کمک می‌کند. این بیماری‌ها عبارتند از:
- سندرم کوشینگ : اختلالی که در اثر کورتیزول بالا ایجاد می‌شود.
- بیماری آدیسون: در اثر آسیب به غدد فوق کلیه ایجاد می‌شود؛ در این حالت این غدد نمی‌توانند هورمون کافی بسازند.
- نارسایی ثانویه آدرنال: در این بیماری غدد فوق کلیه کورتیزول کافی درست نمی‌کنند. این مشکل ناشی از اختلال در غده هیپوفیز است.
در چه شرایطی آزمایش خون کورتیزول تجویز می‌شود؟
اگر پزشک هنگام معاینه شما، تشخیص دهد که علائم این بیماری‌ها را دارید؛ برای‌تان آزمایش کورتیوزل خون تجویز می‌کند:
- علائم سندرم کوشینگ
- افزایش وزن
- لاغری دست و پا
- گردی صورت
- افزایش چربی در اطراف قاعده گردن یا بین تیغه‌های شانه
- آسان کبود شدن
- ایجاد رگه‌های بنفش گسترده روی شکم، سینه‌ها، باسن و زیر بازوها
- ضعف عضلانی
- علائم بیماری آدیسون و نارسایی آدرنال
- خستگی طولانی مدت
- ضعف عضلانی
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- درد شکم
نحوه انجام آزمایش کورتیزول خون چگونه است؟
برای انجام آزمایش خون کورتیوزل در آزمایشگاه از بازوی شما خون گرفته می‌شود. این خون سپس برای بررسی به متخصص آزمایشگاه سپرده می‌شود. بعد از خونگیری در محل آزمایش کمی احساس سوزش خواهید کرد. برای آزمایش خون کورتیزول باید 2 بار در روز آزمایش خون بدهید:
- یک بار صیح: کورتیزول در بالاترین سطح خود است.
- یک بار حدود 4 بعد از ظهر: کورتیزو در پائین‌ترین سطح خود است.
مطلب پیشنهادی: درمان کبودی جای آزمایش خون چگونه است؟
آمادگی برای آزمایش کورتیزول خون
برای انجام این تست باید مراقب حالت‌های جسمی خود باشید؛ چراکه کورتیزول براساس محرک‌های محیطی و تاثیر آنها بر بدن، کم و زیاد می‌شود. بنابراین قبل از انجام آزمایش کورتیزول خون:
- نباید استرس داشته باشید.: استرس سطح کورتیزول خون را افزایش می‌دهد.
- اگر لازم است استراحت کنید که استرس نگیرید.
- برای انجام 2 بار نمونه‌گیری در صیح و بعد از ظهر آماده باشید.
- تمام داروهایی که میخورید را به پزشک اطلاع دهید.
تفسیر آزمایش کورتیزول خون
حتما دوست دارید بدانید حالا که آزمایش خون داده‌اید؛ سطح کورتیوزل بالا یا پائین به چه معناست؛
سطح بالای کورتیزول در آزمایش خون
اگر کورتیزول خون بالا باشد؛ می‌تواند ناشی از این موارد باشد:
- سندرم کوشینگ
- مصرف دوزهای بالای برخی داروهای استروئیدی: این داروها ممکن است برای برخی بیماری‌ها مانند آسم، آرتریت روماتوئید و لوپوس تجویز شوند.
- تومورهای غده هیپوفیز یا سایر قسمت‌های بدن: این تورمورها سبب افزایش ترشح کورتیوزل از غدد فوق کلیه می‌شوند.
سطح پایین کورتیزول در آزمایش خون
شایع ترین علت سطوح پایین کورتیزول، قطع ناگهانی داروهای استروئیدی پس از استفاده طولانی مدت است. با این حال سطح کم هورمون استروئید ناشی از بیماری آدیسون یا نارسایی ثانویه آدرنال هم می‌تواند باشد که در آسیب به غدد فوق کلیه ایجاد شده‌اند؛ آن هم در اثر مشکلاتی مانند:
- بیماری‌های خود ایمنی
- برخی عفونت‌ها مانند سل (TB) و HIV/AIDS
علل شایع نارسایی ثانویه آدرنال عبارتند از:
- بیماری های خود ایمنی
- مشکلات غده هیپوفیز
- آسیب تروماتیک مغز
البته طبیعی نبودن سطح کورتیوزل خون همیشه ناشی از بیماری نیست؛ برخی عوامل محیطی نیز می‌توانند سطح کورتیزول خون را نامتعادل کنند؛ از جمله:
- فشار
- بارداری
- ورزش
- بیماری زمینه‌ای
- سرما یا گرما
- برخی از بیماری‌های تیروئید
- چاقی
- برخی داروها مانند قرص های ضدبارداری
آزمایش کورتیزول خون در یک کلام
اگر شما هم دچار علائمی که در بالا توضیح دادیم؛ هستید شاید لازم باشد با کمک گرفتن از مگا اپ سرویس آچاره، درخواست تست کورتیوزل خون بدهید. مشکلات هورمونی مرتبط با غده هیپوفیز و غدد فوق کلیه، بسیار جدی هستند و باید آنها را جدی بگیرید. یادتان باشد آزمایش کورتیزول می‌تواند به تشخیص هم کمک کند که یک بیماری ارثی است. راستی می‌دانستید ما درباره آزمایش ژنتیک کلی اطلاعات مفید و جدید داریم؟ حتما آنها را بخوانید تا از مشکلات ژنتیکی در امان باشید.
منبع: medlineplus
30 تیر 1401
زمان تقریبی مطالعه 3 دقیقه 
