آزمایش الکترولیت عرق چیست؟ کاربرد و نحوه انجام

می‌دانید آزمایش الکترولیت عرق چیست؟ برای تشخیص کدام بیماری تجویز می‌شود؟ با آزمایش عرق یونتوفورتیک یا تست کلرید عرق، بررسی کرد که عرق کردن او ناشی از بیماری خاصی است یا فقط به دلیل گرماست؟ گاهی مشکلات دیگری مانند مشکلات هورمونی هم سبب عرق کردن زیاد فرد می‌شوند. با انجام آزمایش الکترولیت؛ می‌توان میزان سدیم و کلرید را در عرق فرد اندازه‌گیری کرد. البته بیشتر وقتی شخصی علائم فیبروز کیستیک را نشان می‌دهد؛ پزشکان برای او آزمایش الکترولیت را تجویز می‌کنند. اگر می‌خواهید جزئیات بیشتری درباره تست الکترولیت عرق بدانید؛ بهتر است در ادامه این صفحه با آچاره سلامت همراه باشید.

فهرست مطالب

هدف از آزمایش الکترولیت عرق چیست؟

اگر پزشک برای شما تست الکترولیت عرق را تجویز کرده است؛ می‌خواهد میزان سدیم و کلرید عرق شما را اندازه‌گیری کند؛ به این آزمایش تست عرق یونتوفورتیک یا تست عرق کلرید هم می‌گویند. این آزمایش معمولا برای کسانی تجویز می‌شود که علائم سیستیک فیبروزیس (CF) یا فیبروز کیستیک دارند.

نام‌های دیگر آزمایش عرق

هنگامی‌که پزشک برای شما آزمایش الکترولیت عرق بنویسد یا بخواهید برای انجام آزمایش عرق به آزمایشگاه بروید؛ ممکن است با اصطلاح‌های دیگری مواجه شوید یا از تکنسین‌های آزمایشگاه بشنوید؛ همه این اصطلاح‌ها در منابع علمی برای تست عرق کاربرد دارند. نام‌های دیگر آزمایش الکترولیت عرق عبارتند از:

• تست کلرید عرق
• تست عرق فیبروز کیستیک
• الکترولیت‌های عرق

تغییرات الکترولیت در بیماری فیبروز کیستیک

به طور کلی بدن برای عملکرد مناسب به یون‌های سدیم و کلسیم نیاز دارد. این دو عنصر کمک می‌کنند که مایعات به درستی میان بافت‌های داخل بدن رد و بدل شوند. حال کسانی‌که بیماری فیبروز کیستیک دارند؛ در کروموزوم شماره 7 دچار جهشی شده‌اند. این جهش ژنی باعث می‌شود که پروتئینی خاص به نام پروتئین «تنظیم کننده هدایت عبوری غشایی سیستیک فیبروزیس» یا (CFTR) به درستی کار نکند.

اهمیت آزمایش الکترولیت در بیماری فیبروز کیستیک

پروتئین CFTR به طور مستقیم بر عملکرد حرکت سدیم و کلرید اثر می‌گذارد. اگر پروتئین CFTR به درستی کار نکند یا اصلا در بدن بیماری وجود نداشته باشد؛ یون کلرید نمی‌تواند میان بافت‌های بدن به درستی جابه‌جا شود؛ در نتیجه مقدار زیادی مایع در بافت‌های بدن جمع می‌شود و مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند؛ تجمع مایعات معمولا در این بافت‌ها رخ می‌دهد:

• ریه‌ها
• روده کوچک،
• مجاری پانکراس
• مجاری صفراوی
• پوست

تحقیقات نشان می‌دهد میزان تجمع مایعات در این بافت‌های بیماران فیبروز کیستیک از 2-5 برابر افراد عادی است.

علائمی که سبب تجویز آزمایش الکترولیت می‌‌شود؟

در صورتی‌که فردی با علائم بیماری سیستیک فیبروزیس به پزشک مراجعه کند؛ پزشک بعد از معاینه او برای اطمینان از احتمال ابتلا به این بیماری، برای فرد آزمایش الکترولیت عرق را تجویز می‌کند. علائم این بیماری عبارتند از:

• عفونت‌های مکرر تنفسی
• سرفه مزمن
• اسهال مداوم
• سوء تغذیه
• ناباروری در برخی از مردان بالغ

سایر نشانه‌های فیبروز کیستیک منجر به تست عرق

• خس خس سینه یا سرفه‌ای که مخاط یا خون تولید کند.
  چاق شدن انگشتان دست و پا، به این معنی که ناخن های دست و پا مانند پشت قاشق پهن و گرد هستند. این معمولاً به دلیل سطح پایین اکسیژن در خون شما است که اگر ریه های شما خوب کار نمی کنند اتفاق می افتد. کمبود اکسیژن ممکن است باعث ایجاد تغییراتی در ناخن های شما شود.
  تب، که ممکن است شامل تعریق شبانه (تعریق شدید در هنگام خواب) باشد.
  علائم گوارشی، مانند درد شدید شکم (شکم)، اسهال مزمن (طولانی مدت) یا یبوست.
  کم وزن بودن.
  درد عضلات و مفاصل.
  تاخیر در رشد یا بلوغ.
  پوست شور و شورتر از عرق معمولی.
  عفونت های سینوسی

  

بیشترین کاندیدای آزمایش الکترولیت عرق

بیشترین بیمارانی که در آزمایشگاه برای آزمایش الکترولیت عرق پذیرش می‌شوند؛ کودکانی هستند که علائم مشکوک به سیستیک فیبروزیس دارند. این بیماری ارثی است و اگر یکی از بستگان نزدیک کودک به این بیماری مبتلاست؛ والدین باید فرزند خود را برای انجام آزمایش الکترولیت عرق به آزمایشگاه ببرند.

آمادگی برای آزمایش الکترولیت عرق

برای این‌که تکنسین آزمایشگاه بتواند از شما یا فرزندتان آزمایش الکترولیت عرق بگیرد؛ لازم نیست کار خاصی را انجام دهید؛ برای این آزمایش:

• لازم نیست ناشتا باشید.
• 24 ساعت قبل از انجام آزمایش، روی محل آزمایش کرم یا لوسیون نزنید.
• برای کاهش ترس و استرس کودک، کنار او باشید یا اسباب‌بازی مورد علاقه‌اش را برای او بیاورید.
• هنگام انجام آزمایش الکترولیت عرق، کودک او را سرگرم نگاه دارید که توجه او از اتصال الکترود به پوستش، منحرف شود.

روش انجام تست الکترولیت عرق

وقتی برای ازمایش الکترولیت عرق مراجعه می‌کنید:

1. تکنسین 2 الکترود را روی ساعد یکی از دست‌های شما نصب می‌کند. هر الکترود با یک تکه گاز پوشیده شده است. الکترود همچنین به دارویی به نام پیلوکارپین آغشته می‌شود؛ این ماده تعریق بدن را تحریک می‌کند.
2. پس از اتصال الکترودها، جریان الکتریکی بسیار کمی، به مدت 5 تا 12 دقیقه به محل نصب الکترودها وارد می‌شود. می رسد.
3. سپس پزشک یا تکنسین الکترودها را برمی‌دارد؛
4. دست یا پا را با آب مقطر شستشو می‌دهد؛
5. یک دیسک کاغذی را روی محل آزمایش قرار می‌دهد.
6. سپس دیسک را با موم می‌پوشانند تا مهر و موم شود و عرق از پوست تبخیر نشود.
7. پس از گذشت 1 ساعت، تکنسین دیسک و میزان عرق جمع شده را خارج می‌کند.
8. نمونه عرق را به آزمایشگاه می‌فرستد.

محل نصب الکترودهای تست عرق

اگرچه معمولا الکترودهای تست الکترولیت عرق را روی ساعد نصب می‌کنند اما در نوزادان و کودکان، به دلیل قطر کم ساعد، این الکترودها ممکن است روی ران، نصب شوند.

نحوه جمع‌آوری عرق در تست عرق فیبروز کیستیک

یک تکه کاغذ صافی یا گاز روی ناحیه انجام تست گذاشته می‌شود؛ همچنین ممکن است یا با استفاده از یک سیم پیچ پلاستیکی کوچک، عرق فرد جمع‌آوری شود.

مدت انجام ازمایش الکترولیت عرق

معمولا روند آمادگی برای تست عرق و مدت تعریق هنگام نصب الکترود، حدود 90 دقیقه طول می‌کشد. بنابراین باید برای انجام این تست و مراجعه به کلینیک یا آزمایشگاه محل انجام تست، چند ساعت وقت بگذارید.

عوارض آزمایش الکترولیت عرق

انجام آزمایش الکترولیت عرق، خطر یا عوارضی ندارد؛ تنها ممکن است در محل نصب الکترودهای دستگاه سنجش الکترولیت عرق، کمی احساس سوزن سوزن شدن کنید. به علاوه ممکن است؛ محل انجام آزمایش کمی قرمز شود که خیلی زود از بین می‌رود.

نتیجه تست الکترولیت عرق

بعد از این‌که آزمون الکترولیت عرق را انجام دادید؛ ممکن است جواب آزمایش بر حسب عددی اعلام می‌شود. واحد سنجش نتیجه ازمایش الکترولیت عرق بر حسب میلی مول در لیتر (میلی مول کلرید در لیتر عرق) است. محدوده نتیجه این آزمون بسیار گسترده است و هر محدوده عددی، معنی خاصی می‌دهد.

تفسیر آزمایش الکترولیت عرق

بر اساس این‌که دستگاه الکترولیت عرق چه جوابی را برای شما ثبت کرده است؛ پزشک به شواهد مختلفی دست می‌یابد:

• 60 به بالا: فرد مبتلاست. سطح کلرید 60 یا بیشتر به این معنی است که فرد دچار بیماری فیبروز کیستیک است؛ بنابراین باید برای اطمینان بیشتر در تشخیص این بیماری، آزمایش ژنتیک از بیمار گرفته شود.
• 30 تا 59: امکان ابتلا وجود دارد اما باید آزمایش تکرار شود. اگر سطح کلرید در این محدوده باشد؛ پزشکش برای بیمار انواع دیگری از آزمایش ژنتیک و تجدید تست عرق را تجویز می‌کند تا به سرنخ‌های بیشتری برسد.
• کمتر از 29: یعنی بیماری CF بعید است. سطح کلرید پایین‌تر از 29 نشانه آن است که فرد بیماری سیستیک فیبروزیز ندارد؛ با این حال اگر علائم این بیماری را داشته باشید؛ پزشک معاینات و آزمایش‌های بیشتری را برای شما تجویز می‌کند.

خطای آزمایش عرق

گاهی برخی شرایط جسمی یا بیماری‌ها می‌توانند نتیجه یک آزمایش را تحت تاثیر قرار دهند؛ مثلا در مورد ازمایش الکترولیت عرق برخی از شرایط، مانند کم آبی یا تورم (ادم) می‌تواند بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارد و خطا ایجاد کند.

مدت زمان جواب‌دهی تست عرق

بسیاری از خانواده‌ها دوست دارند که بدانند بعد از انجام آزمایش الکترولیت عرق، چند روز باید منتظر جواب باشند؟ معمولا زمان جواب‌دهی این آزمایش بیشتر از 1-2 روز نیست.

نکته برداری Takeaway

• تست الکترولیت عرق میزان یون کلریت را در بدن نشان می‌دهد.
• آزمایش عرق می‌تواندابتلای فرد به بیماری فیبروز کیستیک (CF) را در تمام سنین مشخص کند.
• نتیجه این آزمایش عددی است و هر محدوده آن، معنای خاصی دارد:
  • 60 به بالا: فرد مبتلاست.
  • 30 تا 59: امکان ابتلا وجود دارد اما باید آزمایش تکرار شود.
  • کمتر از 29: فرد بیمار نیست.

سوالات متداول FAQ

در بالا به طور مفصل درباره انجام آزمایش الکترولیت عرق و هدف از انجام این تست توضیح دادیم؛ با این‌حال ممکن است ابهاماتی در این زمینه برای شما ایجاد شده باشد؛ ببینید در این میان سوال‌ها و جواب‌های زیر پاسخ پرسش خود را پیدا می‌کنید؟ اگر نه؛ در بخش نظرات از ما بپرسید تا پاسخ دهیم.

سوال: آیا آزمایش الکترولیت عرق خطر برق گرفتگی دارد؟

جواب: دستگاهی که به کمک آن تست الکترولیت عرق گرفته می‌شود؛ خطر برق گرفتگی ندارد اما بعد از انجام آزمایش ممکن است محل تست، کمی گزگز کند که ناشی از جریان الکتریکی وارد شده به بدن باشد.

سوال: تست الکترولیت عرق دارد دارد؟

جواب: نگران حس درد نباشید؛ آزمایش الکترولیت عرق تستی ساده است و درد ندارد.

سوال: آیا نوزاد برای انجام این تست عرق کافی دارد؟

جواب: معمولا انجام ازمایش الکترولیت عرق برای نوزادان چالشی ندارد اما در برخی از نوزادان ممکن است در اولین نمونه‌گیری عرق کافی برای آزمایش تولید نشود؛ در این شرایط از شما می‌خواهند که چند روز بعد آزمایش را تکرار کنید.

سوال: اگر آزمایش الکترولیت عرق برای نوزادان را انجام ندهیم؛ چه می‌شود؟

جواب: برخی والدین دوست ندارند نوزاد چند روزه خود را برای تست‌های مختلف به بیمارستان ببرند و او را آزار دهند. این حس والدی اگرچه زیباست اما برای سلامت نوزاد خوب نیست. با انجام آزمایش الکترولیت در سن 10 روزگی یتا 4 هفتگی نوزاد، می‌توان بیماری فیبروز کیستیک را به موقع تشخیص داد و از عوارض آن برای کودک پیش‌گیری کرد.

در یک کلام؛ کاربرد تست عرق چیه؟

هنگامی‌که فردی به دلیل ایجاد برخی علائم مشکوک به بیماری فیبروز کیستیک باشد؛ برای او ازمایش الکترولیت عرق تجویز می‌شود. میزان سدیم و کلر در عرق افراد مبتلا به فیبروز کیستیک بیشتر از اشخاص عادی است. این بیماری در کودکان شیوع بیشتری دارد؛ به همین دلیل در برخی کشورها به عنوان تست غربالگری نوزادان، اجباری است. در کشور ما انجام این آزمایش اجباری نیست اما شما می‌توانید جهت حفظ سلامت خودتان و فرزندتان، به کمک آچاره این آزمایش را در خانه خودتان انجام دهید. کافی‌ست در مگا اپ سرویس آچاره درخواست نمونه‌گیری آزمایش در منزل بدهید.

منبع: healthline – mountsinai – medlineplus