آزمایش ادرار چیست؟

اگر برای چکاپ بروید؛ ممکن است، به جز آزمایش خون، برای‌تان آزمایش ادرار هم بنویسد. در آزمایش ادرار فاکتورهای متعددی بررسی می‌شود که هر کدام شاخص یک ماده یا بیماری در بدن هستند. آزمایش ادرار خیلی ساده است و به راحتی می‌توانید نمونه‌گیری آن را خودتان انجام دهید. اگر دوست دارید درباره این تست مهم تشخیصی، بیشتر بدانید تا پایان این صفحه همراه مجله سلامت آچاره باشید. در ادامه گفته‌ایم: آزمایش ادرار چیست؛ به چه روش‌هایی انجام می‌شود؟ نتیجه‌اش چه معنی‌ای می‌دهد؟ این اطلاعات حتما در ویزیت بعدی پزشک برای‌تان مفید خواهد بود.

فهرست مطالب

آزمایش ادرار برای چیست؟

آزمایش ادرار یکی از تست‌های رایج چکاپ سالانه است که به کمک آن می‌توان احتمال وجود برخی بیماری‌ها را بررسی کرد.

بیماری‌های قابل تشخیص با آزمایش ادرار

با تست ادرار می‌توان این بیماری‌ها تشخیص داد:

• بیماری کلیوی
• بیماری کبد
• دیابت

چه زمانی آزمایش ادرار تجویز می‌شود؟

آزمایش ادرار مانند تست خون نیست که به طور معمول تجویزش کنند؛ معمولا اگر پزشک به وجود یک سری از بیماری‌ها شک داشته باشد؛ آزمایش ادرار را تجویز می‌کند:

• آزمایش ادرار قبل از جراحی: اگر جراحی در پیش دارید؛ پزشک قبل از انجام جراجی از شما آزمایش ادرار می‌خواهد.
• آزمایش ادرار برای معاینه بارداری: با آزمایش ادرار می‌توان متوجه شد که خانم باردار است یا خیر؟
• مشکلات کلیوی و ادراری: در صورتی‌که پزشک احتمال دهد که کلیه‌ها یا مجاری ادراری‌تان مشکلی دارد؛ برای‌تان آزمایش ادرار تجویز می‌کند.
• بیماری مزمن کلیوی: افرادی که بیماری کلیوی دارند؛ باید به طور متاوب آزمایش ادرار بدهند تا وضعیت سیستم کلیه و دفع ادرارشان تحت کنترل قرار بگیرد.

روش انجام آزمایش ادرار چیست؟

آزمایش ادرار معمولا به 3 روش انجام می‌شود؛ هر کدام از این روش‌ها مزایا و معایب خودشان را دارند و البته کاربرد مشخصی.

1. بررسی بصری ادرار

یکی از  انواع آزمایش ادرار، بررسی بصری ادرار است؛ تکنسین آزمایشگاه با دیدن رنگ و وضوح ادرار، تعیین می‌کند که وضعیت سلامت کلیه‌ها و مجاری ادرار چگونه است.

در این آزمایش ادرار باید چگونه باشد؟

• رنگ: اگر در نمونه ادرار خون باشد، رنگ آن قهوه‌ای یا قرمز به نظر می‌رسد.
• کف: ادرار نباید کف داشته باشد؛ وجود کف در ادرار نشانه بیماری‌های کلیوی است.
• کدورت: ادرار کدر می‌تواند نشانه عفونت ادراری باشد.

2. بررسی میکروسکوپی نمونه ادرار

برای بررسی ادرار، معمولا از آزمایش میکروسکوپی هم استفاده می‌کنند. آزمایش‌گر نمونه ادرار را حاضر می‌کند و آن را زیر لنز میکروسکوپ می‌گذارد. سپس با مشاهده دقیق آن زیر میکروسکوپ، وجود این عوامل را به دقت بررسی می‌کند:

• گلبول‌های قرمز خون: نشانه بیماری‌های کلیوی
• گلبول‌های سفید خون: نشانه عفونت
• باکتری‌ها: نشانه عفونت
• کریستال: توده‌های مواد معدنی، نشانه احتمال سنگ کلیه هستند.

3. تست دیپ استیک ادرار چیست؟

برای آزمایش ادرار به روش دیپ استیک، یک نوار پلاستیکی نازک و باریک را وارد  نمونه ادرار می‌کنند. این نوار دارای مواد شیمیایی به خصوصی است که وجود برخی از فاکتورهای را در نمونه ادرار مشخص می‌کند. اگر مقدار برخی فاکتورها در ادار شخص، از حد به‌خصوصی بالاتر باشد؛ با مواد شیمیایی رو نوار واکنش می‌دهند و سبب تغییر رنگ آن می‌شوند.

فاکتورهای آزمایش ادرار دیپ استیک

آزمایش‌گر با بررسی تغییر رنگ دیپ استیک می‌تواند این فاکتورها را در نمونه ادرار شما بررسی کند:

• اسیدیته یا pH: اگر مقدار اسید در تمونه ادراری به طور غیرطبیعی بالا باشد؛ ممکن است سنگ کلیه، عفونت ادراری (UTI) یا دیگر بیماری‌های کلیوی را داشته باشید.
• پروتئین:  وجود پروتئین در ادرار به معنی این است که کلیه‌های شما درست کار نمی‌کنند؛ کلیه‌ها باید مواد زائد را از خون جدا کنند نه پروتئین را.
• گلوکز: مقدار قند بالا  در ادرار، نشاناه ابتلا به دیابت است.
• گلبول‌های سفید خون. وجود گلبول سفید در ادرار،نشانه عفونت یا التهاب است؛ این التهاب ممکن است در خود کلیه باشد یا در مجاری ادراری.
• نیتریت: برخی از عفونت‌های باکتریایی سبب ایجاد نیترتیت در ادرار می‌شوند.
• بیلی روبین: این ماده از مواد دفعی کبد است؛ اگر بیلی‌روبین در ادرار شما دیده شود؛ یعنی کبدتان درست کار نمی‌کند.
• خون: اگر تکنسین در ادرار خون ببیند، باید وضعیت سلامتی شما از نظر بیماری‌های مزمن بررسی شود.

قبل از آزمایش ادرار باید چه کار کنیم؟

برای انجام آزمایش ادرار لازم نیست کار به خصوصی کنید؛ فقط باید مراقب باشید که برخی مواد غذایی را میل نکنید. از جمله:

• چقند یا لبو
• مواد خوراکی با رنگ مصنوعی مثلا رُب، پفک یا آلوچه

این رنگ‌های طبیعی یا مصنوعی، شدت بالایی دارند و ممکن است رنگ ادرار شما را تیره یا مایل به قرمز کنند. به این ترتیب سبب خطا در نتیجه آزمایش می‌شوند.

مطلب پیشنهادی: آزمایش خون چیست؟

برای آزمایش ادرار باید ناشتا باشیم؟

خیر؛ آزمایش ادرار مانند آزمایش خون نیست؛ در ساعت‌های قبل از آزمایش، می‌توانید؛ مانند روزهای دیگر غذای مورد نظرتان را میل کنید.

اطلاعاتی که باید به آزمایش‌گر بدهید

قبل از این‌که نمونه ادرار خود را به تکنسین بدهید؛ حتما در برگه‌ای بنویسید که:

• چه بیماری‌ای دارید؟
• چه داروهایی مصرف می‌کنید؟
• آیا باردارید؟

آیا داروهای تقویتی را هم باید ذکر کرد؟

برخی افراد تصور می‌کنند که داروهای گیاهی یا مکمل‌ها تاثیری در آزمایش‌شان ندارند. این تصور اشتباه است؛ هر دو دسته این مواد، ماهیت شیمیایی دارند؛ بدن آنها را تجزیه می‌کند و به خون می‌ریزد؛ سپس این مواد تغییریافته از سیستم دفع ادرار خارج می‌شوند. بنابراین تمام داروهای شیمیایی و مکمل‌ها می‌توانند در ادرار آزمایش ادرار سبب خطا شوند.

پر کردن ظرف نمونه برای آزمایش ادرار

برای آزمایش ادرار، خودتان باید نمونه‌گیری را انجام دهید؛ اگر قبلا آزمایش ادرار داده‌اید که با این روش آشنا هستید؛ اگر نه؛ باید بگوییم برخلاف تصور برخی افراد، نمونه آزمایش ادرار با سوند یا لوازم دیگر گرفته نمی‌شود. فرد خودش باید ظرف نمونه ادرار را در سرویس بهداشتی، پر کند.

ظرف نمونه ادرار را تمیز نگاه دارید

نمونه ادراری باید در ظرفی تمیز پر شود. عده‌ای از افراد به این موضوع توجه نمی‌کنند؛ مثلا در سرویس بهداشتی، دست آلوده خود را به ظرف ادرار می‌زنند؛ به این ترتیب انواعی از باکتری را به ظرف نمونه ادرار منتقل می‌کنند. وجود این باکتری‌ها و آلودگی‌های دیگر سبب خطا در نتیجه تست ادرار می‌شود.

ناحیه دفع ادرار باید تمیز باشد

گاهی آلودگی محل دفع ادرار هم سبب ایجاد خطا در نمونه ادراری می‌شود؛ بهتر است قبل از پر کردن ظرف نمونه ادراری، بدن خود را بشویید که عرق و باکتری وارد نمونه ادرار نشوند.

روش صحیح پر کردن ظرف نمونه ادرار

• بدن خود را تمیز کنید.
• دهانه ظرف نمونه ادرار را بشویید.
• ظرف ادرار را زیر ناحیه دفع ادرار خود بگیرید.
• ادرار را شروع کنید.
• وقتی به اندازه شروع به ادرار کردن در توالت کنید.
  میان جریان را م بند انگشت، ادرار در ظرف جمع شد؛ ادرار را متوقف کنید.
• در ظرف را ببندید.
• مثانه خود را تحلیه کنید.

سوند برای آزمایش ادرار

اگرچه روش نمونه‌گیری ادرار بسیار ساده است؛ با این‌حال اگر شخصی مشکل دفع ادرار داشته باشد؛ همچنین اگر قرار باشد از نوزاد نمونه ادرار بگیرید؛ لازم است که ادرار با سوند، در ظرف نمونه وارد کنید. به همین منظور باید از تکنسین‌های آزمایشگاه کمک بگیرید. البته برای نمونه‌گیری در منزل و نصب سوند؛ می‌توانید از اپلیکیشن آچاره استفاده کنید.

مطلب پیشنهادی: سوند چیست؟

آزمایش ادرار از نمونه تا نتیجه

اگرچه آزمایش ادرار اطلاعات مهمی را از سیستم‌های مختلف بدن، روشن می‌کند اما این تست هیچ مشکلی را با اطمینان 100 درصد مشخص نمی‌کند. پزشک معالج برای تشخیص نهایی باید از روش‌های تکمیلی کمک بگیرد. مثلا سونوگرافی یا معاینه فیزیکی. همچنین در مواقعی لازم است چندین بار به طور متوالی آزمایش ادرار را تکرار کنید تا میانیگن برخی مواد در ادرار شما مشخص شود. در پایان باید بگوییم؛ نتیجه آزمایش ادرار باید حتما توسط پزشک متخصص تجویز شود؛ خواندن علایم و جستجو در اینترنت شما را از متخصص، بی‌‌نیاز نمی‌کند. برای بررسی نتیجه آزمایش‌تان می‌توانید از مشاوره پزشکی آنلاین در آچاره استفاده کنید.

منبع : ncbi.nlm.nih.gov ،WebMD