اگرچه مهم‌ترین مشخصه آلزایمر فراموشی است اما چطور می‌توان از ابتلا به این بیماری مطمئن شد؟ پرشکان متخصص مغز و اعصاب برای بررسی وضعیت بیمار مشکوک به آلزایمر، از او تست‌های مختلفی می‌گیرند؛ تشخیص بیماری آلزایمر می‌تواند به چهار روش آزمایش خون، نوار مغز، سی تی اسکن و ام آر آی باشد. در ادامه با آچاره سلامت همراه باشید تا درباره هر کدام از این تست‌های آلزایمر، نکات مهم را بگوئیم. نحوه تشیص بیماری آلزایمر برای خانواده بیمار بسییار مهم است؛ چراکه می‌توان به کمک آنها بیماری را در مرحله‌ای مشخص نگاه داشت و از پیش‌رفت آن جلوگیری کرد.
فهرست مطالب
تشخیص قطعی آلزایمر چگونه است؟
وقتی فردی نشانه‌های آلزایمر را دارد و او را نزد پزشک متخصص مغز و اعصاب می‌برید؛ پزشک بعد از معاینه او و گرفتن شرح حال، می‌تواند تشخیص دهد که فرد در کدام مرحله پیش‌رفت آلزایمر است. با این‌حال تشخیص قطعی آلزایمر هیچ‌گاه ممکن نیست. این روش‌هایی که در ادامه می‌گوئیم هم به نوعی احتمال ابتلا به آلزایمر را مشخص می‌کنند. تشخیص قطعی آلزایمر تنها با کالبدشکاقی بعد از مرگ، ممکن است.
مطلب پیشنهادی: علائم آلزایمر در زنان و مردان، چرا در خانم‌ها شدیدتره؟
مراحل تشخیص آلزایمر
پزشک برای بررسی احتمال ابتلا به آلزایمر به این ترتیب عمل می‌کند:
- شرح حال بیمار را می‌گیرد.
- یک معاینه فیزیکی بر او انجام می‌دهد.
- تست عصبی از او می‌گیرد.
- آزمایش خون تجویز می‌کند.
- نوار مغزی می‌گیرد.
- سی تی اسکن تجویز می‌کند.
- از بیمار ام آر آی می‌خواهد.
مطلب پیشنهادی: روز جهانی آلزایمر، 30 شهریور 1401 – امسال پیامش چیست؟
انواع روش‌های تشخیص آلزایمر
- تست تشخیص آلزایمر در منزل: خانواده بیمار با بررسی علائم و شرایط بیمار، می‌توانند حدس بزنند که دچار آلزایمر شده است؛ مشکلات حافظه، تمرکز، برنامه‌ریزی، محاسبه ساده یا ارتباط گرفتن با دیگران؛ از علائم اولیه آلزایمر هستند که باید به آنها توجه کنید. همچنین آزمون خودآزمایی اعصاب شناختی (SAGE) که توسط دانشگاه ایالتی اوهایو تدوین شده؛ برای بررسی ابتدای آلزایمر مفید است.
- گرفتن شرح حال بیمار در مطب: پزشک در مراجعه بیمار، ابتدا شرح حال او را می‌گیرد؛ سپس سبک زندگی او، داروهای مصرفی یا رژیم غذایی و عادت‌های مخرب او نظیر سیگار کشیدن، مصرف نوشیدنی‌های الکلی و سایر اعتیادهایش را هم بررسی می‌کند.
تشخیص آلزایمر با معاینه فیزیکی و عصبی
بعد از این‌که شرح حال بیمار گرفته شد و پزشک انواع عادت‌های بیمار را بررسی کرد؛ حالا باید علائم حیاتی مانند ضربان قلب، فشار خون، ضربان نبض و درجه حرارت بدن بررسی شود. سپس با معاینه عصبی برخی فاکتورها مانند رفلکس‌ها، تعادل، هماهنگی، گفتار، بینایی و شنوایی بیمار بررسی می‌شوند. در ادامه ممکن است پزشک از بیمار مشکوک به آلزایمر، برخی ارزیابی‌های شناختی و عملکردی مغز را هم بگیرد. این تست‌ها شامل انواع پازل‌هایی هستند که بیمار با کار بر آنها توانایی شناختی خود را نشان می‌دهد؛ با کمک این تست‌ها پزشک این مهارت‌های شناختی را در بیمار بررسی می‌کند:
- حافظه
- تمرکز
- دامنه توجه، آگاهی بصری، فضایی و موقعیتی
- توانایی حل مسئله
- قدرت شمارش
- مهارت‌های ارتباطی و زبانی
- توانایی استدلال و برنامه‌ریزی
هدف از تست تشخیصی آلزایمر برای مهارت‌های شناختی
شاید فکر کنید؛ انجام این‌گونه تست‌ها چه فایده‌ای برای تشخیص آلزایمر دارد. در پاسخ باید بگوئیم که پزشکان به کمک این تست‌ها می‌توانند مجوز برخی امور شغلی مالی، مصدور گواهینامه رانندگی یا چنین فعالیت‌های دقیقی را به بیمار خود بدهند.
تست‌های آزمایشگاهی برای تشخیص آلزایمر
پزشک در مرحله بعدی تشخیص بیماری آلزایمر، برای بیمار آزمایش خون تجویز می‌کند. با این آزمایش می‌توان انواع احتمال‌هایی که پزشک از علائم شما می‌دهد را تایید یا رد کرد. او در آزمایش خون برای روند تشخیص آلزایمر فاکتورهای سلامت ایمنی بدن، کبد، کلیه، تیروئید و شمارش گلبول‌های قرمز را از شما می‌خواهد. حتی در مواردی ممکن است از شما آزمایش ادرار هم بگیرد.
روش تشخیص آلزایمر با انواع اسکن
در ادامه روند تشخیص بیماری آلزایمر پزشک باسید ببیند که آتروفی مغز بیمارش چگونه است؟ یعنی آیا مغز مراجع او، تحلیل رفته است؟ با این اسکن‌ها همچنین انواع توده‌های غیر طبیعی و فیبرهای درهم تنیده مغز، مشخص می‌شوند. نام علمی این فاکتورهای مورد بررسی در اسکن‌های مغزی عبارتند از:
- پلاک‌های آمیلوئیدی
- پلاک‌های نوروفیبریلاری یا تاو یاد
انواع اسکن برای تشخیص آلزایمر
- توموگرافی کامپیوتری (CT): سی‌تی اسکن می‌تواند نشان دهد که ساختار مغز بیمار چه وضعیتی دارد؛ این تست خصوصا در مرحله پایانی آلزامیر می‌تواند کوچک شدن مغز یا فرورفتگی‌های آن را نشان دهد.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): اسکن MRI برای بررسی تحلیل یا آتروفی مغز مفید است؛ با این روش می‌توان تومورها، سکته مغزی و تجمع مایع در مغز بیمار را شناسایی کرد. تمام این فاکتورها سبب ایجاد علائم آلزایمر می‌شوند.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی عملکردی (fMRI): اسکن fMRI نوع پیش‌رفته‌تری از ام ار آی است که می‌تواند تغییرات جریان خون در بخش‌های مختلف مغز را نشان دهد.
- توموگرافی انتشار پوزیترون آمیلوئید (PET): این نوع اسکن که تنها در مراکز خاصی انجام می‌شود، برای بررسی پروتئین آمیلوئید در مغز است.
- توموگرافی انتشار پوزیترون فلورودوکسی گلوکز (FDG PET): اسکن FDG PET توانایی مغز در جذب گلوکز از خون را نشان می‌دهد. اگر مغز این توانایی را به درستی نداشته باشد؛ ممکن است فرد آلزایمر بگیرد.
تست ستون فقرات برای تشخیص آلزایمر
برای بررسی وضعیت بیمار و تشخیص آلزایمر می‌توان با روش ضربه زدن به ستون فقرات، میزان پروتئنی‌های آمیلوئید و تاو را در بافت نخاع سنجید. این پروتئین‌ها باعث ایجاد پلاک و گره در مغز می‌شوند و در اصل نشانگرهای مهمی برای بیماری آلزایمر هستند. در این روش با یک سوزن نازک مقداری از مایع مغزی نخاعی ستون فقرات استخراج می‌شود.
سوالات متداول FAQ
حالا که نحوه تشیص بیماری آلزایمر را به طور مفصل توضیح دادیم؛ شاید برای‌تان برخی ابهام‌های جزئی هم مطرح شده باشد؛ ببینید در ادامه پاسخ پرسش‌های‌تان را پیدا می‌کنید؟
سوال: آیا یک بار انجام تست‌های تشخیصی آلزایمر کافی است؟
جواب: اگر با انجام تست‌هایی که در بالا توضیح دادیم؛ پزشک تشخیص داد که دچار بیماری آلزایمر شده‌اید، یک بار انجام این تست‌ها کافی نیست؛ چراکه بیماری آلزایمر یک بیماری پیش‌رونده است و می‌تواند به مروز زمان شدت یابد. این تست‌ها باید به طور دوره‌ای انجام شوند تا پزشک بتواند وضعیت علائم بیماری آلزایمر را در عزیز سالخورده شما مدیریت کند.
سوال: آیا انجام تست ضربه ستون فقرات برای تشخیص آلزایمر درد دارد؟
جواب: این تست را باید با یک سوزن بسیار نازک انجام داد؛ بنابرین ورود این سوزن به ناحیه نخاع درد دارد؛ برای کاهش درد ناشی از این نمونه‌گیری می‌توانید بنا به صلاحدید پزشک، برای بیمار مسکن مناسب تهیه کنید؛ همچنین دراز کشیدن به پهلو و استفاده کردن از بی‌حس‌کننده موضعی، می‌تواند درد ناشی از این نمونه‌گیری را کاهش دهد.
در یک کلام؛ نحوه تشخیص آلزایمر چگونه است؟
در صورتی‌که برخی رفتارهای عزیز سالخورده شما نشان می‌دهد که بیماری آلزایمر در او بروز کرده است؛ باید او را نزد پزشک متخصص مغز و اعصاب ببرید. تشخیص قطعی بیماری آلزایمر و اثرات مخرب آن بر مغز اصولا کار ساده‌ای نیست؛ به عبارتی تنها با مرگ بیماری و کالبد شکافی او می‌توان از جزئیات تخریب و تحلیل بافت مغز او مطمئن شد. برای بررسی احتمال ابتلا به آلزایمر، پزشکان انواع آزمایش خون، ادرار و تست‌های اسکن مغز و بررسی نخاعی را انجام می‌دهند تا از رد علائم برخی بیماری‌ها مطمئن شوند؛ همچنین درصد اطمینان از ابتلا به بیماری آلزایمر را هم افزایش دهند. به این ترتیب اگر شما هم فردی را با این مشکلات دارید و برای بردن او نزد پزشک با چالش‌های زیادی روبه‌رو هستید؛ بهتر است آسایش بیمار خود را برهم نزنید. در مگا اپ سرویس آچاره درخواست مشاوره پزشکی یا آزمایش خون در منزل بدهید. همچنین برخی از اسکن‌هایی هم که در این راهنمای نحوه تشخیص بیماری آلزایمر نام بردیم؛ در منزل خودتان قابل انجام هستند. کافی‌ست آچاره را لمس کنید.
منبع: verywellmind
28 شهریور 1401
زمان تقریبی مطالعه 5 دقیقه 
