کمبود ویتامین دی در نوزادان چه نشانه و عوارضی دارد؟

کمبود ویتامین D در نوزادان در سراسر جهان شایع است و شیرخوار تا 2 سالگی در خطر فقر این ویتامین قرار دارد. این کمبود ویتامینی خطرات زیادی را به همراه دارد و می‌تواند سبب بدشکلی اسکلتی فرزند تازه‌وارد شما شود. اگر دوست دارید فرزندی سالم داشته باشید و خطر انواع بیماری‌های ناشی از کمبود ویتامین D را در در او به حداقل برسانید؛ در ادامه با آچاره سلامت همراه باشید تا درباره نشانه‌های این فقر ویتامینی بگوئیم و به این سوال پاسخ دهیم که کمبود ویتامین دی در نوزادان چه عوارضی دارد؟

فهرست مطالب

اهمیت ویتامین دی در سلامت نوزادان

ویتامین دی ماده‌ای مهم در بدن انسان است که از بدو تولد برای رشد اسکلتی، تنظیم میزان کلسیم و ایمنی بدن اهمیت دارد. کمبود این ویتامین در نوزادان بسیار شایع است؛ به عبارتی در کل جهان 2.7٪ تا 45٪ نوزادان، فقر ویتامین D دارند.

علت شیوع کمبود ویتامین D در نوزادان

شیوع بالای کمبود ویتامین دی در نوزادان، نرسیدن نور آفتاب به بدن این اطفال است؛ زیرا والدین برای پیش‌گیری از سرماخوردگی نوزادان، تمام بدن نوزاد خود را می‌پوشانند. از طرفی نوزادان به جز شیر مادرشان، ماده غذایی دیگری را دریافت نمی‌کنند؛ بنابراین جز نور خورشید و شیر مادر منبعی برای ویتامین دی ندارند؛ به همین علت به شدت در خطر کمبود ویتامین دی هستند. مکانیزم تولید ویتامین دی در بدن را به دنبال تابش آفتاب بر پوست را هیدروکسیلاسیون می‌گویند.

دلایل کمبود ویتامین دی در نوزادان

نوزادان باید روزانه حداقل 30 دقیقه در معرض تابش مستقیم نور خورشید باشند؛ از طرفی چون مادران باردار، بیشتر در خانه استراحت می‌کنند؛ بدن آنها ویتامین دی کافی نمی‌سازد؛ به همین دلیل مادر بعد از تولد فرزندش، ویتامین دی کافی در شیر خود ندارد که به فرزندش، منتقل کند.

مطلب پیشنهادی: رنج نرمال ویتامین دی در بارداری چقدر است؟

عوامل خطر کمبود ویتامین دی در نوازدان

اگرچه شیوع فقر ویتامین D در نوزادان زیاد است اما برخی عوامل هم، نوزاد را در خطر بیشتری کمبود ویتامین دی قرار می‌دهند؛ از جمله:

• پوشیدن لباس زیاد بیرون از ساختمان: نور خورشید بهترین منبع ویتامین D است؛ بنابراین باید حتما نوزاد خود را در معرض تابش نور خورشید قرار دهید. از آفتاب‌سوختگی او نترسید و برایش کرم ضد آفتاب نوزادان را بزنید. نور خورشید با وجود ضدآفتاب هم اثر خود را بر تولید ویتامین دی می‌گذارد.
• زندگی در محیط های خاص: خانواده‌هایی که در عرض‌های جغرافیایی شمالی زندگی می‌کنند، به ویژه در ماه‌های پاییز و زمستان،روزهای آفتابی زیادی ندارند؛ به همین دلیل با کمبود ویتامین دی مواجه خواهند بود. همچنین آلودگی هوا مانند شهرهای صنعتی تهران و اصفهان هم می‌تواند تابش آفتاب و تولید ویتامین دی را تحت تاثیر قرار دهد.
• بیماری‌های خاص: اگر نوزاد به بیماری سلیاک، فیبروز کیستیک و بیماری التهابی روده (IBD) مبتلاست؛ احتمالا تولید ویتامین دی در بدن او با مشکل مواجه خواهد بود.
• دریافت نکردن ویتامین D کافی در رژیم غذایی مادر: مادر شیرده باید برای این‌که نوزادش ویتامین دی کافی از شیر او دریافت کند؛ میزان کافی شیر، ماهی و زرده تخم مرغ بخورد؛ این‌ها منابع حیوانی ویتامین دی هستند.
• پوست تیره مادر شیرده: زنانی که پوست تیره‌ای دارند؛ ویتامین دی کمی در بدن‌شان ساخته می‌شود.

عوارض کمبود ویتامین دی در نوزادان

اگر ویتامین دی کافی از طریق غذا به بدن نوزاد نرسد یا نور خورشید به بدن او نتابد و این ویتامین زیر پوست او تولید نشود؛ مشکلات زیادی در رشد و نمو و سلامت کودک ایجاد می‌شود؛ از جمله:

• کاهش رشد استخوان‌ها
• ضعیف شدن دندان‌های‌ شیری
• نازک و بد شکل شدن استخوان‌ها
• نارسایی قلب
• مشکلات ریوی
• کاهش عملکرد مغز
• شکنندگی استخوان‌ها

بیماری‌های ناشی از کمبود ویتامین دی در نوزادان و آینده او

اگر مشکل کمبود ویتامین دی نوزاد، زود تشخیص داده نشود و برای پیش‌گیری از آن قطره ویتامین D به کودک شیرخوار، خورانده نشود؛ احتمال دارد که کودک در سنین بالا دچار این بیماری‌ها شود:

• بیماری های خودایمنی، مانند دیابت نوع 1، مالتیپل اسکلروزیس (MS) و آرتریت روماتوئید (RA)
• پوکی استخوان
• بیماری قلبی
• اختلالات خلقی
• انواع خاصی از سرطان
• التهاب مزمن
• آرتروز
• راشیتیسم

بیماری راشیتیسم در نوزادان با کمبود ویتامین دی

نوزادانی که مکمل ویتامین D دریافت نمی‌کنند در معرض خطر ابتلا به بیماری اسکلتی به نام راشیتیسم هستند. در راشیتیسم، استخوان‌ها معدنی نمی شوند. این روند منجر به نرمی استخوان‌ها و ناهنجاری‌های اسکلتی مانند پاهای خمیده، مچ‌ها و مچ‌های ضخیم و برآمدگی استخوان سینه می‌شود. در صورت عدم درمان، راشیتیسم خود می‌تواند منجر به عوارض زیادی شود در نوزاد شود؛ از جمله:

• تشنج
• توقف رشد
• کوتاهی قد بچه
• بی حالی
• استعداد ابتلا به عفونت‌های تنفسی
• ستون فقرات خمیده
• مشکلات دندانی
• بدشکلی‌های اسکلتی

اگر بیماری راشیتیسم را به موقع تشخیص دهید؛ می‌توانید از این عوارض نامبرده پیش‎گیری کنید.

میزان ویتامین دی مورد نیاز نوزادان چقدر است؟

برای این‌که بدانید نوزاد شما مکمل ویتامین دی نیاز دارد یا خیر؛ ابتدا باید از او آزمایش خون بگیرید؛ این آزمایش سطح ویتامین دی خون را نشان می‌دهد؛ سپس پزشک متخصص کودکان، بر اساس نتیجه آزمایش، دوز مناسب ویتامین دی نوزاد شما را محاسبه می‌کند. با این‌حال به طور کلی هر نوزاد سالمی روزانه 400 واحد بین المللی (IU) ویتامین D نیاز دارد.

مقدار ویتامین دی در شیر مادر چقدر است؟

شیر مادر فقط حاوی 5 تا 80 واحد بین‌المللی ویتامین D در هر لیتر (L) است، بنابراین مصرف مکمل 400 واحد بین‌المللی برای بیشتر نوزادان، واجب است. پزشکان برای نوزادان قطره کمکی ویتامین دی تجویز می‌کنند. البته نوزادان و شیرخوارانی که به جز شیر مادر، شیر خشک می‌خورند هم، معمولا به مکمل ویتامین دی نیاز دارند.

نکته برداری Takeaway

• کمبود ویتامین دی در نوزادان بسیار شایع است.
• شیر مادر ویتامین دی کافی به نوزاد نمی‌رساند.
• تقریبا تمام بدن نوزادان در لباس پوشیده می‌شود؛ بنابراین آفتاب به آن نمی‌تابد تا در بدن آنها ویتامین D تولید شود.
• ویتامین دی باید به صورت قطره مکمل به نوزاد خورانده شود.
• کمبود ویتامین دی درمان نشده در نوزادان، سبب راشیتیسم، پوکی استخوان، نقص خود ایمنی و بسیاری بیماری‌های دیگر می‎شود.

سوالات متداول FAQ

در بالا تمام نکاتی که درباره کمبود ویتامین دی نوزادان باید بدانید را گفتیم؛ با این‌حال شاید ابهاماتی برای شما ایجاد شده باشد؛ ببینید پرسش و پاسخ‌های زیر کمک‌تان می‌کند؟ در غیر این صورت در بخش نظرات از ما بپرسید.

سوال: آیا می‌توان کپسول روغنی ویتامین دی خودم را در شیر نوزاد بریزیم؟

جواب: خیر؛ هیچ‌وقت داروها و مکمل‌های بزرگسالان را به نوزادان و شیرخواران ندهید.

سوال: راشیتیسم در کشور ما هم شایع است؟

جواب: خیر؛ بیماری راشیتیسم از سال 1930 در بیشتر کشورهای جهان ریشه‌کن شده است اما در صورت سهل‌انگاری والدین یا تولد کودک در مناطق فقیر، ممکن است در اثر کمبود ویتامین دی، این بیماری در کودک بروز کند.

در یک کلام؛ کمبود ویتامین دی در نوزادان خطرناکه؟

کمبود ویتامین D در بدن نوزادان می‎‌تواند سبب کاهش رشد، پوکی و نرمی استخوان، بیماری راشیتیسم، کوتاهی قد و بسیاری مشکلات دیگر شود که در سنین بالا زندگی او را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. این فقر ویتامینی همچنین می‌تواند کودکان را در خطر بیماری‌های ایمنی و انواع مشکلات قلبی و تنفسی هم قرار دهد. مادران شیرده خود نیز در خطر کمبود ویتامین دی قرار دارند. بنابراین هم مادر و هم نوزاد باید روزانه نیم ساعت در معرض نور مستقیم خورشید باشند؛ همچنین مکمل ویتامین دی مصرف کنند. برای کودکان قطره‌های مخصوص ویتامین D در داروخانه‌ها موجود است که بعد از انجام آزمایش ویتامین دی، می‌توانید با صلاحدید پزشک به فرزندتان بدهید. برای انجام این آزمایش لازم نیست فرزندتان را به محیط آلوده آزمایشگاه ببرید؛ می‌توانید نمونه‌گیری خون برای نوزاد را در خانه خودتان انجام دهید. کافی‌ست آچاره را لمس کنید.

منبع: healthline