علائم سیستیک فیبروزیس در کودکان + راه بهبودی
اگر کودکی به بیماری فیبروز کیستیک مبتلا باشد؛ خلطهای غلیظی از ریه او بیرون میآید؛ همچمنین کمکم خردسال دچار مشکلات تنفسی میشود. در صورتیکه سرفهها یا خس خس سینه در فرزند شما قطع نمیشود؛ شاید لازم است بدانید که علائم سیستیک فیبروزیس در کودکان چیست و چطور میتوان این بیماری را در بچهها تشخیص داد؟ به موقع عوارض آن را گرفت؟ در ادامه با آچاره سلامت همراه باشید تا تمام نکات مهم درباره این مشکل ریوی را بگوئیم.
فهرست مطالب
تعریف سیستیک فیبروزیس در کودکان
بیماری فیبروز کیستیک یا سیستیک فیبروزیس یک بیماری ارثی است که طی آن بدن مخاط بسیار غلیظ و چسبندهای را تولید میکند. حالا شاید بپرسید مگر تولید مخاط اشکالی دارد؟ مشکل اینجاست که دفع این مخاط سبب ایجاد ناراحتیهایی در بدن کودک میشود؛ از جمله در ریهها و پانکراس (لوزالمعده). از طرفی کودکان مبتلا به سیستیک فیبروزیس به مرور زمان دچار عفونت ریوی میشوند و مشکلات ریوی در آنها گسترش مییابد. به دنبال پیشرفت بیماری حتی علائم گوارشی و مشکل وزن گرفتن هم در کودک مشاهده میشود.
علت فیبروز کیستیک کودکان چیست؟
بیماری فیبروز کیستیک در اثر تغییر (جهش) در یک ژن ایجاد میشود. این ژن به بدن کد میدهد که پروتئین تنظیم کننده گذر غشایی فیبروز کیستیک (CFTR) را بسازد. بنابراین وجود اشکال ژنتیکی یا جهش در این ژن سبب فقدان این پروتئین یا تولید نوع غیرطبیعی آن در بدن کودک میشود. در نتیجه میزان آب بافتهای بدن به طور غیر طبیعی افزایش مییابد و کمکم مخاطی ضخیم و چسبناک در بدن تولید میشود. این جهش علاوه بر دفع نمک بیش از حد در عرق، بر نحوه حرکت نمک و آب میان بافتهای بدن اثر گذاشته و سبب غلظت بالای مخاط میشود.
علائم و نشانههای سیستیک فیبروزیس در کودکان
از بدو تولد علائم بیماری فیبروز کیستیک ممکن است خود را نشان دهند؛ با این حال در خردسالان و کودکان دبستانی، اولین نشانه این بیماری انسداد روده یا مکونیوم ایلئوس است. علائم سیستیک فیبروزیس در کودکان بسیار متنوعاند و در هر بچه ممکن است تعدادی از این نشانهها به به صورت خفیف یا شدید بروز کند. علائم فیبروز کیستیک در بچهها عبارتند از:
- عفونت ریه یا ذاتالریه
- خس خس سینه
- سرفه با مخاط غلیظ
- مدفوع حجیم و چرب
- یبوست یا اسهال
- مشکل در افزایش وزن یا رشد کم قدی
- عرق بسیار شور
- پولیپ بینی (رشد بافتهای کوچک در داخل بینی)
- عفونتهای مکرر سینوسی
- خستگی
تشخیص علائم فیبروز کیستیک در کودکان
اگرچه علائم سیستیک فیبروزیس در کودکان را در بالا نام بردیم اما به اکتفای این نشانهها، نمیتوان با اطمینان گفت که بچه این بیماری را دارد یا خیر؟ برای تشخیص قطعی فیبروز کیستیک در کودکان باید آزمایش الکترولیت عرق انجام شود. در این تست با کمک الکترودهایی، تعریق بدن تحریک میشود؛ سپس بعد از جمعآوری این عرق؛ آن را آزمایش میکنند. میزان یون کلرید عرق، تعیین میکند که کودک دچار بیماری سیستیک فیبروزیس هست یا خیر؟
عوارض بیماری سیستیک فیبروزیس در بچهها
در صورتیکه والدین به علائم سیستیک فیبروزیس در کودکان توجه نکنند؛ کودک را نزد پزشک نبرند یا روند درمان را نیمهکاره رها کنند؛ مشکلات و عوارض زیادی گریبان کودک را خواهد گرفت؛ از جمله:
- عفونت سینوسی (سینوزیت)
- پولیپ بینی
- چاق شدن انگشتان دست و پا. ( این مشکل به دلیل نرسیدن اکسیژن کافی توسط جریان خون به بندهای انگشتان کودک، ایجاد میشود)
- وجود خون در سرفه
- سرفه کردن خون
- نارسایی قلبی به دلیل لزوم فشار خون بالا در شریان ریهها
- شکم درد
- وجود گاز در رودهها
- بیرون زدن بخشی از رکتوم از مقعد کودک (پرولپس رکتوم)
- بیماریهای کبد
- دیابت
- التهاب پانکراس (پانکراتیت)
- سنگ کیسه صفرا
درمان بیماری فیبروز کیستیک در کودکان
از آنجا که تولید مخاط غلیظ در بدن کودک مبتلا به سیستیک فیبروزیس میتواند بسیاری از بافتها و اندامهای کودک را تحت تاثیر قرار دهد و علائم آراردهندهای را ایجاد کند؛ والدین باید بعد از تشخیص این بیماری در فرزند خود، هرچه سریعتر برای شروع درمان، اقدام کنند. با انواع روشهای درمان فیبروز کیستیک میتوان غلظت مخاط را کاهش داد؛ به تدریج با رقیق شدن مخاط بدن کودک، علائم بیماری در او خفیفتر خواهند شد.
روشهای درمانی سیستیک فیبروزیس در کودکان
برای رقیق شدن مخاط کودکان مبتلا به فیبروز کیستیک، پزشک این روشها را برای کودک تجویز میکند:
- ورزش منظم
- استفاده از دستگاه تنفسی نبولایزر
- تمرینات تنفسی و سرفه عمدی
- پوشیدن جلیقه درمانی برای تحرک بخشیدن به ریه
- فیزیوتراپی ریه ( انجام تمرین روی عضلات قفسه سینه)
- پرکالری کردن رژیم غذایی
- استفاده از داروهای آنزیمی برای کمک به هضم و جذب غذا
- رعایت بهداشت دست و تنفس برای پیشگیری از ورود میکروبها به ریه کودک
اهمیت پیگیری درمان در کودکان مبتلا به سیستیک فیبروزیس
از آنجا که بیماری فیبروز کیستیک، مخاط بدن کودک را بسیار غلیظ میکند؛ بچههای مبتلا به این بیماری بسیار در خطر ابتلا به عفونت ریه، التهاب و مشکلات تنفسی هستند. همچنین این مخاط ممکن است مجاری روده و پانکراس را مسدود کند. به این ترتیب روند هضم و جذب در این بچههای مختل شود. بنابراین باید تمام مصرف داروها و روشهای درمانی تجویز شده توسط پزشک کودکتان را به درستی پیش ببرید تا فرزندتان از خطرات جبرانناپذیر این بیماری در امان بماند.
نکته برداری Takeaway
- علائم بیماری فیبروز کیستیک در کودکان باید جدی گرفته شود.
- اسهال ماندگار، بوی مدفوع، حالت چرب مدفوع، خس خس سینه و سرفههای ماندگار، ابتلای مداوم به عفونت ریوی، افزایش وزن و قد نکشیدن و عفونت مکرر سینوسی، از نشانههای بارز سیستیک فیبروزیس در بچهها هستند.
- این کودکان به دلیل داشتن مخاط غلیظ به شدت در معرض جذب میکروب هستند؛ بنابراین خیلی زود دچار عفونت میشوند.
- تمام مراحل درمان باید در این کودکان تا انتها طی شود.
در یک کلام؛ علائم سیستیک فیبروزیس در کودکان چقدر جدیه؟
هنگامیکه کودکی دچار بیماری فیبروز کیستیک باشد؛ به دلیل یک جهش ژنی، بدن او پروتئین تنظیمکننده میزان نمک کلر را تولید نمیکند؛ به این دلیل میزان نمک در سلولها و بافتهای بدن بچه بالا میرود؛ این بافتها آب زیادی را جذب میکنند و سبب ایجاد علائم سیستیک فیبروزیس درکودکان میشوند. به دلیل تنظیم نشدن یونهای نمکی در بدن، عرق این کودکان بسیار شور است؛ خصوصا وقتی آنها را میبوسید؛ متوجه این موضوع میشوید. تشخیص دیرهنگام و درمان نشدن این بیماری کودک را در خطر بسیاری عفونتهای جدی و مشکلات گوارشی شدید قرار میدهد. بنابراین به علائمی که در بالا توضیح دادیم؛ توجه کنید و در صورت وجود هرکدام از آنها در مگا اپ سرویس آچاره درخواست ویزیت پزشکی متخصص اطفال بدهید تا زمان تشخیص به موقع بیماری، نگذرد.
منبع: kidshealth – cincinnatichildrens – stanfordchildrens – yalemedicine