علائم زوال عقل در سالمندان را بشناسید و پیرها را سرزنش نکنید

هنگامی‌که فرد دچار زوال عقل شود به طرز دردناکی نمی‌تواند ساده‌ترین کارهای خودش را در زندگی روزمره و در ارتباط با دیگران پیش ببرد. زوال عقل اصطلاحی است که برای بسیاری از علائم مغزی استفاده می‌شود؛ نشانه‌هایی از قبیل مشکلات حافظه، حل مساله، تکلم و تفکر. این بیماری که بیشتر افراد مسن را درگیر می‌کند؛ قرار نیست برای همه در دوران سالمندی پیش بیاید اما اگر نشانه های زوال عقل در سالمندان را بشناسید؛ می‌توانید با بررسی زودهنگام احتمال ابتلا به این بیماری، در مراحل اولیه، از پیش‌رفت آن جلوگیری کنید. با این مقدمه پیشنهاد می‌کنیم با ما در آچاره سلامت همراه باشید تا درباره علائم زوال عقل در سالمندان بیشتر صحبت کنیم.

فهرست مطالب

شیوع نشانه‌های زوال عقل در سالمندان

بنا به آمارهای منتشرشده از سازمان جهانی بهداشت- WHO، تمام افراد مسن دچار بیماری زوال عقل نمی‌شوند؛ بلکه تنها 5-8 درصد از افراد مسن، علائم زوال عقل را در دوره سالمندی خود نشان می‌دهند. اگرچه راهی برای مبتلا نشدن به زوال عقل وجود ندارد اما می‌توان باپیش بردن برخی استراتژی‌ها سرعت پیش‌رفت آن را آهسته‌تر کرد. اگر نمی ‌دانید که زوال عقل چه هست؟ باید این‌طور توضیح دهیم که گروهی از مشکلات تخریب‌کننده سیستم عصبی، توانایی شناخت بیمار را تحت تاثیر قرار می‌دهند؛ مثلا مشکل حافظه، تمرکز، ارتباط با دیگران، تصمیم‌گیری و تغییرات خلق و خو. بیماری زوال عقل یا دمانس، طوری نیست که علائم ثابتی داشته باشد. علائم زوال عقل در سالمندان پیش‌رونده هستند؛ یعنی اگر بروز کنند ابتدا خفیف‌اند، سپس کم‌کم‌ شدید می‌شوند.

نشانه‌ های اولیه زوال عقل در سالمندان

مشکل تمام خانواده‌هایی که با بیماری زوال عقل درگیر هستند این است که نشانه‌های این بیماری را در مراحل ابتدایی، نادیده می‌گیرند؛ بنابراین بیماری به تدریج پیش‌رفت می‌کند و شدید می‌شود.

در مراحل اولیه زوال عقل، علائم ممکن است خفیف باشند و به راحتی نادیده گرفته شوند. علائمی که در ابتدای ابتلا به زوال عقل خودشان را نشان می‌دهند؛ عبارتند از:

• مشکلات حافظه: برخی افراد مسن کم‌کم نکات ساده یادشان می‌رود؛ این مشکل به دلیل تاثیر زوال عقل بر حافظه کوتاه مدت است؛ مثلا فرد یادش نمی‌آید که صبحانه خورده یا قبض موبایلش را پرداخت کرده است یا خیر؟
• مشکل در تمرکز: بیمار نمی‌تواند روی صحبت کردن در یک مکالمه ساده، تمرکز کند. وسط صحبت بلاتکلیف می‌ماند.
• سرگردانی: فرد مسن ناگهان زمان را گم می‌کند؛ حتی به راحتی یادش می‌رود که کجاست؛ مثلا راه بازگشت به خانه را گم می‌کند.
• مشکلات ارتباطی: بیمار زوال عقل کم‌کم کلمات رایح را از بین می‌برد و اصطلاحات و لغاتی را استفاده می‌کند که دیگر به روز نیست. تفاوت زبان رسمی یا محاوره‌ای را از خاطر می‌برد و هنگام نوشتن یک نامه یا پیام رسمی، ممکن است از زبان خودمانی استفاده کند.
• مشکل در آگاهی فضایی: فرد مسن نمی‌تواند فاصلهها و فضاها را به درستی تشخیص دهد؛ ممکن است با اشیا برخورد کند.  فرد در قضاوت فواصل و فضاها مشکل داشته باشد که باعث می شود با اشیا برخورد کند.
• اختلال در انجام کارهای روزمره: بیمار مسن مبتلا به زوال عقل در میانه انجام کارهای ساده و روزمره، نحوه و مراحل انجام آن را از خاطر می‌برد و بلاتکلیف در مشکل می‌ماند.

نشانه‌ های مرحله میانی زوال عقل در سالمندان

با پیشرفت بیماری زوال عقل در سالندان، علائم این مشکل شدیدتر می‌شوند؛ بیمار:

• مشکلات حافظه: فراموشکارتر می‌شود.
• سرگردانی و تمرکز: هنگامی‌که در خانه است؛ نمی‌داند کجا باید بخوابد؛ حمام برود یا آشپزی کند.
• مشکلات ارتباطی: روزبه‌روز مشکل ارتباطات او بدتر می‌شود.
• توانایی کارهای شخصی: برای مراقبت نیاز به کمک بیشتری دارند.
• مشکلات درک: ایجاد تغییر در رفتار، مانند پرسیدن مکرر سؤال‌های مشابه

مطلب پیشنهادی: روز جهانی آلزایمر، 30 شهریور 1401 – امسال پیامش چیست؟

علائم مرحله آخر زوال عقل در سالمندان

در نهایت با پیش‌رفت علائم بیماری زوال عقل در سالمندان، فرد دچار مشکلات بیشتری می‌شود؛ از جمله:

• مشکلات حافظه: بیمار دیگر نمی‌تواند اعضای خانواده خود را بشناسد؛ ممکن است فردی را که فوت شده، صدا بزند.
• مشکلات ارتباطی: توانایی تکلم خود را از دست بدهد و برای ارتباط گرفتن با دیگران از دست زدن به او یا انداختن شیئی استفاده کند.
• تغییرات رفتاری و روانی: افراد ممکن است آشفته، افسرده یا مضطرب شوند و ممکن است توهم داشته باشند یا بدون هدف ظاهری راه بروند.
• بی‌اختیاری ادرار: در مرحله آخر بیماری زوال عقل، فرد نمی‌تواند ادرار خود را نگاه دارد.
• وضعیت اشتها و کاهش وزن: بیمار نمی‌تواند به راحتی غذا بخورد و حتی آن را قورت دهد. بنابراین به مرور زمان، اشتهای خود را از دست می‌دهد و وزنش کم می‌شود.

نشانه های زوال عقل در سالمندان، بر اساس نوع آن

شاید همیشه برای‌تان سوال بوده که زوال عقل و آلزایمر با هم چه فرقی دارند. در ادامه متوجه فرق بین این دو پدیده می‌شوید؛ آلزایمر یکی از انواع زوال عقل است که می‌تواند نشانه‌‌های نسبتا مشابهی با دیگر انواع زوال عقل داشته باشد.

علائم زوال عقل در سالمندان آلزایمر

هنگامی که زوال عقل از نوع آلزایمر باشد می‌تواند فرد مسن را دچار نشانه‌های زیر کند:

• مشکلات حافظه
• گیج بودن هنگام حضور در محیط‌های ناآشنا
• پرسیدن سوال‌های تکراری
• مشکل داشتن در استفاده و کاربرد کلامت مورد نیاز
• مضطرب  شدن و گوشه‌گیری
• متوجه نشدن مفاهیم پولی و اعداد
• ناتوان در انجام کارهای روزمره

مطلب پیشنهادی: علائم بیماری آلزایمر چیست؟

علائم زوال عقل عروقی در سالمندان

اگر فرد مسنی دچار زوال عقل عروقی باشد به تدریج این علائم را نشان می‌دهد:

• تغییرات خلق و خویی
• مشکل در تفکر و توجه
• ناتوان شدن در تکان دادن اندام‌ها به دلیل مشکل در مغز
• داشتن علائمی مثل سکته مغزی و ضعف در عضلات و موقتا فلج شدن

علائم زوال عقل با اجسام لویی در سالمندان

این بیماری علائمی عجیب‌تر دارد که سالمندان، ممکن است، همه یا بخشی از آنها را نشان دهند:

• آشفتگی خواب
• غش کردن و افتادن مکرر
• کند شدن حرکات فیزیکی
• دیدن توهمات
• سردرگمی
• به‌مدت طولانی هوشیار بودن یا خیلی خواب آلوده بودن

علائم زوال عقل فراموشی پیشانی گیجگاهی (فرونتومپورال)

اگر سالمندی دچار این نوع زوال عقل باشد به تدریج این علائم را نشان می‌دهد:

• مشکلات شخصیتی، مثلا کاهش احساسات به دیگران
• از بین رفتن درایت اجتماعی، مانند شوخی‌های نامناسب کردن با دیگران
• مشکل در گفتار، مثلا ناتوانی در یافتن کلمات مناسب
• رفتارهای وسواسی

سوالات متداول FAQ

حالا که درباره نشانه های زوال عقل در سالمندان، اطلاعات کلی به دست آوردید؛ شاید برای‌تان سوال‌های بیشتری هم درباره علائم این بیماری پیش بیاید؛ ببینید در میان این فهرست پاسخ‌شان را پیدا می‌کنید؟

سوال: آیا بیماری زوال عقل درمان دارد؟

جواب: همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، بیماری زوال عقل در سالمندان درمانی ندارد اما می‌توان با تشخیص زود هنگام علائم این بیماری، مشکل پیش‌رفت این بیماری در سالمندان را مهار کرد.

سوال: چه چیزی باعث زوال عقل می‌شود؟

جواب: برخی مشکلات عرقی و از بین رفتن بافت عصبی مغز می‌تواند؛ علائم انواع بیماری زوال عقل را در بیماران ایجاد کند.

سوال: برای پیش‌گیری از بروز نشانه‌های زوال عقل در سالمندان باید چه کرد؟

جواب: برای پیش‌گیری از بیماری‌هایی اعصاب و روان، می‌توان سبک زندگی را سالم کرد تا سلول‌های عصبی دچار آسیب نشوند. زوال عقل هم در اثر آسیب به سلول‌های عصبی ایجاد می‌شود. با ورزش منظم، رژیم غذایی سالم، محدود کردن استرس، مقابله با افسردگی می‌توان از ابتلا به زوال عقل در امان ماند یا از پیش‌رفت آن به مراحل آخر، پیش‌گیری کرد.

سوال: حالا که زوال عقل درمان نمی‌شود؛ لازم نیست برای آن دکتر برویم؟

جواب: اگرچه بیماری زوال عقل قابل درمان نیست اما می‌توان با مراجعه به پزشک مغز و اعصاب و مصرف برخی داروها؛ علائم این بیماری را در مراحل ابتدایی نگاه داشت. همچنین روانپزشک یا متخصص مغز و اعصاب به شما کمک می‌کنند که نحوه برخود را چنین بیمارانی را بیاموزید و سرزنش‌شان نکنید. 

سوال: پزشک چطور نشانه های زوال عقل سالمندان را بررسی می‌کند؟

جواب: اگر عزیز سالخورده شما دچار نشانه‌های زوال عقل که در بالا توضیح دادیم؛ شده است؛ می‌توانید او را نزد پزشک متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک ببرید؛ او بعد از بررسی علائم بیمار و شرح حالی که شما می‌دهید؛ برای اطمینان از ابتلا به بیماری زوال عقل؛ این تست‌ها را از بیمار می‌گیرد: آزمایش خون، ارزیابی‌های شناختی برای وضعیت حافظه و تفکر بیمار؛ سی‌تی اسکن یا MRI. اگر پزشک سالمند، از شما چنین تست‌هایی را خواسته است اما سالمند با شما همراهی نمی‌کند؛ نگران نباشید؛ در آچاره‌اپ درخواست بدهید؛ تکنسین آزمایشگاه یا تصویربرداری هسته‌ای به منزل شما می‌آیند و تست را برای‌تان انجام می‌دهند. 

در یک کلام؛ علائم زوال عقل در سالمندان چطوریه؟

اگر سالمندی دچار بیماری زوال عقل شود؛ علائم بیماری را به صورت ناگهانی نشان نمی‌دهد؛ بلکه نشانه‌های بیماری زوال عقل در افراد مسن، با سرعت‌های مختلفی بروز می‌کنند و به مرور شدت می‌یابند. ناآگاهی از نشانه‌های جسمی این بیماری باعث می‌شود که فرد نتواند ارتباط خوبی با اطرافیانش بگیرد؛ کارهایی انجام دهد که دست خودش نیست اما دیگران را ناراحت کند. معمولا خانواده‌ها به دلیل ناآگاهی از این شرایط بیماری، برخوردهای تندی با بیمار می‌کنند؛ در حالی‌که چنین رفتارهای ابهام برانگیز و خشمگین‌کننده‌ای تنها به دلیل علائم بیماری زوال عقل است. در صورتی که شما هم در منزل خود چنین فردی را دارید اما برنامه‌تان خیلی شلوغ است و وقت کافی برای مراقبت از او ندارید؛ در مگا اپ سرویس آچاره درخواست پرستار سالمند بدهید. تیم پرستاری آچاره، فردی متخصص برای مراقبت از سالمند مبتلا به زوال عقل را برای‌تان می‌فرستد. این فرد کمک می‌کند که سالمند شما شرایط بهتری را تجربه کند و در خانه آسایش داشته باشد؛ بدون این‌که شما بعد از برگشتن از محل کار، خستگی‌های خود را بر فرد سالخورده بیمار، تخلیه کنید. سالمندان به توجه نیاز دارند؛ راهش در دست خودتان است؛ کافی‌ست آچاره را لمس کنید.

منبع: medicalnewstoday