فشار شدید دوران بارداری یک طرف، ناراحتی‌های بعد از زایمان، طرف دیگر. وقتی خانمی فارغ می‌شود باید برای بازگشت به زندگی روزمره خود، دوره نقاهت زایمان طبیعی را طی کند. این دوران برای بازیابی سلامتی عمومی و روحیه مادر، بسیار ضروری است. در ادامه یک راهنمای 6 هفته‌ای برای مراقبت از تازه مادران تدارک دیده‌ایم. با ما در آچاره سلامت همراه باشید.
فهرست مطالب
هفته 1 دوران نقاهت مادران بعد از زایمان طبیعی
مادر در هفته اول پس از زایمان طبیعی، باید نوعی مدیریت زمان برای خود ترتیب دهد؛ هم باید مراقب نوزاد نحیف خود باشد؛ هم استراحت مطلق کند تا بدن او قوای خود را بازیابد. در این یک هفته مادر نگرانی‌های زیادی دارد:
- بی‌خواب می‌شود.
- درد دارد.
- نگران روند کاهش وزن خود است.
- بی‌تابی‌های نوزاد را باید تسکین دهد.
- ممکن است شیر نداشته باشد.
- باید نوزاد خود را برای واکسن و چکاپ به بیمارستان ببرد.
- تست‌های غربالگری نوزاد را انجام دهد.
مراقبت دوره نقاهت در هفته اول بعد از زایمان طبیعی
به طور کلی باید در هفته اول بعد زایمان طبیعی خود، مراقب این موارد باشید:
- اگر مسکن برای‌تان تجویز شده است؛ طبق دستور پزشک مصرفش کنید.
- به حد کافی استراحت کنید؛ اگر نوزادتان خواب است؛ شما هم بخوابید.
هیچ جسم سنگین‌تری از فرزند خود بلند نکنید. - در وضعیت چمباتمه زدن قرار نگیرید.
- هنگام شیردهی، شکم خود را با بالش بالا نگاه دارید.
- به میزان کافی آب بنوشید.
- در صورت مشاهده هر گونه علائم عفونت مانند تورم، قرمزی یا ترشحات، با پزشک خود تماس بگیرید.
- هنگام نشستن یک کوسن زیر خود بگذارید.
- برای دستشویی رفتن از توالت فرنگی استفاده کنید.
ترشحات واژن در هفته اول دوره نقاهت زایمان طبیعی
بعد از زایمان خون و بافت‌هایی که از داخل، جدار رحم را ضخیم کرده‌اند؛ می‌ریزند و به صورت ترشحات بیرون می‌آیند؛ به این ترشحات لوچیا می‌گویند.
مدت زمان خروج ترشحات واژن
ترشحات واژن از هفته اول بعد از زایمان شروع می‌شوند و خروج این ترشحات چند هفته تا چند ماه ادامه دارد.
ظاهر ترشحات واژن بعد از زایمان طبیعی
در هفته اول بعد از زایمان طبیعی، خونریزی بسیار قرمز و شدید است؛ سپس کم‌کم به صورت اخته در می‌آید. در هفته اول باید حتما در لباس زیر خود، نوار بهداشتی بگذارید. بهتر است هفته اول بعد زایمان، تامپون نگذارید. به تدریج خونریزی رقیق‌تر می‌شود و به رنگ صورتی یا قهوه‌ای در بیاید. در صورتی که خونریزی لوچیا به مرور زمان کم‌رنگ‌تر و ملایم‌تر نشد؛ باید حتما با پزشک متخصص زنان تماس بگیرید.
دوره نقاهت بخیه زایمان طبیعی
برای زایمان طبیعی ممکن است دهانه واژن کمی پاره شود یا پزشک برای خانم اپیزیوتومی انجام داده باشد. در نتیجه باید برای ترمیم این برش‌ها، محل زایمان را بخیه بزند. در هفته اول دوران نقاهت زایمان طبیعی، این بخیه‌ها به تدریج جوش می‌خورند. البته بهبودی کامل بخیه زایمان طبیعی چند هفته طول می‌کشد.
مراقبت تخصصی در هفته اول بعد زایمان
در صورتی‌که محل بخیه زایمان طبیعی، درد می‌کند؛ ترشحاتی دارد؛ کبود شده یا سوزش دارد؛ همچنین اگر تب داردید؛ باید با پزشک جراح زنان و زایمان خود تماس بگیرید و وضعیت خود را شرح دهید. اگر لازم باشد؛ پزشک شما را ویزیت می‌کند و درمان‌های لازم را به شما می‌دهد.
تمرین‌های تقویت عضلات لگن در دوره نقاهت زایمان طبیعی
مادر باید از همان هفته اول بعد از زایمان با تمرینات کگل، عضلات کف لگن خود را تقویت کند. برای انجام این ورزش‌های تقویتی باید ابتدا با پزشک متخصص زنان خود، مشورت کنید.
دردهای مادر در هفته اول دوران نقاهت زایمان طبیعی
در هفته اول بعد زایمان، رحم در حال بازگشت به وضعیت و اندازه طبیعی خود است. بافت‌های از ناحیه ناف تا زیر استخوان شرمگاهی پایین می‌آید. انقباضات رحمی ناشی از این تغییر وضعیت، سبب درد می‌شوند و مادر خیلی شرایط سختی را تحمل می‌کند. در صورتی‌که می‌خواهید برای تحمل این دردها مسکن بخورید باید با پزشک متخصص مشورت کنید. مواد شیمیایی این مسکن‌ها وارد شیر مادر می‌شوند و به راحتی به بدن نوزاد می‌رسند. پس حتما در مصرف آنها دقت کنید.
بی‌اختیاری ادرار در هفته اول دوره نقاهت بعد زایمان
در روزهای ابتدایی بعد زایمان، ممکن است هنگام ادرار کردن احساس درد یا سوزش داشته باشید. گاهی حس می‌کنید ادرار دارید اما وقتی به دستشویی می‌روید؛ چیزی دفع نمی‌شود. در شرایطی هم مادر نمی‌تواند ادرار کند چراکه هنگام زایمان، فشار زیادی به مثانه و مجاری ادراری آمده است.
راه‌های رفع مشکل ادرار مادران بعد از زایمان
- اگر احساس کردید نیاز به ادرار کردن دارید؛ روی توالت بنشینید و با یک بطری دارای آب‌فشان، روی اندام تناسلی خود آب بریزید. همچنین می‌توانید با شیر آب روی این ناحیه آب بریزید.
- بیشتر آب و مایعات بنوشید که بدن‌تان بتواند ادرار دفع کند؛ خصوصا اگر به فرزندتان شیر می‌دهید.
- تمرینات کگل برای تقویت عضلات کف لگن و دفع ادرار مهم است.
کوچک شدن شکم در هفته اول بعد از زایمان طبیعی
فیزیوتراپی برای کوچک شدن شکم در دوره نقاهت بعد از زایمان طبیعی
هموروئید در دوران نقاهت پس از زایمان طبیعی
- اسپری‌های دارویی به کار برید.
- حرارت خشک سشوار یا لامپ حرارتی روی ناحیه هموروئید بگیرید.
- در لگن آب گرم بنشینید.
- کمپرس سرد بگذارید.
- موقع دفع مدفوع زور نزنید.
اگر این درمان‌های خانگی موثر نباشند؛ احتمال دارد پزشک به شما دارو بدهد یا به جراحی نیاز داشته باشید.
مشکل دفع مدفوع در هفته اول دوره نقاهت زایمان طبیعی
- آسیب رسیدن به ماهیچه راست روده یا مقعد هنگام زایمان
- کشیدگی عضلات شکم
- کند شدن عضلات روده به دلیل مصرف برخی مسکن‌ها
- بی‌اشتهایی مادر
- ترس از درد به دلیل پارگی پرینه یا داشتن هموروئید
برای درمان این مشکل باید در هفته اول دوران نقاهت زایمان طبیعی این کارها را انجام دهید:
- غذاهای پرفیبر بخورید.
- میوه و سبزی را به رژیم غذایی خود بیافزایید.
- آب و مایعات کافی بخورید.
- پیاده‌روی کنید.
- ملین‌های بدون نیاز به نسخه بخورید.
- داروهای تجویزی پزشک خود را مصرف کنید.
افسردگی در هفته اول دوران نقاهت زایمان طبیعی
- ناراحتی
- اضطراب
- بی‌حوصلگی
- پرخاشگری
- گریه کردن
- قبول نکردن فرزند
- در آغوش نکشیدن نوزاد
- شیر ندادن به نوزاد
اگر چنین علائمی دارید؛ نگران نشوید؛ این حالت طبیعی است و بسیاری از زنان تجربه‌اش می‌کنند. می‌توانید با همسرتان گپ بزنید و ناراحتی خود را به او بگوئید؛ اگر رابطه خوبی با او ندارید؛ از دوست یا یکی از اعضای خانواده کمک بگیرید. در غیر این صورت مشکلات و غم‌های خود را روی کاغذ بنویسید و با خود فکر کنید؛ اگر کسی این مشکلات را داشت به او چه توصیه‌ای می‌کردید؟ راه‌کارهایی برای خودتان بنویسید؛ حتما می‌بینید که چقدر فشار روحی‌تان کاهش می‌یابد. در صورتی‌که هیچ یک از این کارها جوابگو نبود از یک درمانگر، کمک بگیرید. به این منظور می‌توانید در مگا اپ سرویس آچاره درخواست مشاوره با روانشناس بدهید.
هفته 2 دوران نقاهت پس از زایمان طبیعی
بعد از گذشت 2 هفته از زایمان طبیعی هنوز جای بخیه زایمان درد دارد؛ ترشحات خونی لوچیا همچنان از رحم خارج می‌شوند؛ بهتر است برای بهبود گردش خون در بدن، در خانه راه بروید. می‌توانید از یک پرستار بچه کمک بگیرید یا برای امور منزل یک خدمه استخدام کنید؛ به این ترتیب می‌توانید دوران نقاهت زایمان طبیعی را با آرامش بهتری طی کنید و برای مراقبت از فرزندتان انرژی مثبتی داشته باشید.
تورم سینه در هفته دوم دوران نقاهت زایمان طبیعی
اگرچه 2-4 روز بعد از زایمان، سینه‌های خانم پر از شیر می‌شوند اما از هفته دوم این تورم، افزایش می‌یابد. برای برخی زنان، شیرخوردن کودک حس خوبی ندارد. همچنین اگر تولید شیر زیاد باشد؛ سینه‌های از تورم درد می‌گیرند که باید برای خروج شیر، از ابزار شیردوش استفاده کنید. درد نوک سینه در دوران شیردهی تا حدودی طبیعی است اما اگر این درد همراه ترک، زخم یا خونریزی است باید با پزشک خود تماس بگیرید. برای کاهش درد سینه و نوک سینه، این روش‌ها موثر هستند:
- سوتین نخی بپوشید.
- سوتین‌هایی را انتخاب کنید که از جلو باز می‌شوند.
- نوک سینه را با شیردوشیده خود مرطوب کنید.
- از محلول‌های شوینده و مواد بهداشتی قوی و پرعطر استفاده نکنید.
- بعد از شیردهی به نوزاد، بگذارید نوک سینه در هوا خشک شود.
- در هر بار شیردهی، فرزند خود را زیر یکی از پستان‌های خود قرار دهید.
هفته 3 دوران نقاهت پس از زایمان طبیعی
در هفته سوم بعد از زایمان، روند بهبود جسمی مادر ادامه دارد؛ دیگر می‌تواند بسیاری از کارهای خود را مانند قبل انجام دهد. هر 2 همسر، دیگر مراقبت از نوزاد را یاد گرفته‌اند و مدیریت برنامه و تقسیم کار خوبی بین‌شان برقرار شده است. با این‌حال گاهی نوزاد بی‌قراری می‌کند؛ همسر در روند مراقبت از نوزاد همراه نیست؛ بنابراین ممکن است مادر دچار افسردگی شود.
افسردگی بعد زایمان در هفته سوم دوره نقاهت مادر
حدود 10 تا 15 درصد از زنان از حدود هفته سوم، درگیر افسردگی بعد از زایمان می‌شوند. این نوع افسردگی با حالتی کرختی ناشی از بی‌خوابی و درد جسمی که اکثر زنان تجربه می‌کنند؛ متفاوت است. این افسردگی شدید معمولا به دلیل مشکلاتی است که مادر در مراحل بزرگ کردن فرزند خود حس می‌کند؛ مثلا: مشکلات مالی، اختلاف با همسر، آماده نبودن برای مسئولیت‌های مادری، نداشتن وقت کافی به دلیل شاغل بودن یا دانشجویی؛ بیماری خاص مادر و نگرانی از بی‌مادر شدن فرزندش در آینده. این نوع افسردگی گاهی تا 1 سال و حتی بیشتر با مادر همراه است؛ بنابراین اگر علائم آن را دارید؛ باید حتما با مشاورهای باتجربه در تماس باشید. این نشانه‌ها عبارتند از:
- عذاب وجدان یا نداشتن اعتماد به نفس
- بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی
- حملات پانیک و/یا اضطراب عمومی
- ترس از دست زدن به نوزاد
- ترس و احساس بی‌پناهی
- احساس ناتوانی در مراقبت از نوزاد
- اختلال خواب
- بی‌انگیزگی برای بلند شدن از جا در ابتدای صبح
- داشتن افکار خودکشی یا آسیب رساندن به خود یا نوزاد
در صورتی‌که هر یک از این علاتم را دارید؛ بهتر است برای پیش‌گیری از پیش‌رفت افسردگی با مشاوران آچاره تماس بگیرید تا کمک‌تان کنند.
هفته 4 دوران نقاهت پس از زایمان طبیعی
اگرچه بیشتر زنان از هفته چهارم دوران نقاهت بعد از زایمان طبیعی، روند بهبودی بسیار چشم‌گیری را مشاهده می‌کنند اما برخی نیاز به استراحت بیشتری دارند. می‌توانید در این هفته ورزش‌های خود را شروع کنید. بهتر است حرکات ملایمی را زیر نظر پزشک انتخاب کنید؛ کم‌کم به زندگی عادی باز گردید. مثلا می‌توانید فرزندتان را در کالسکه بگذارید و کمی پیاده روی کنید.
مقابله با خستگی در دوران نقاهت زایمان طبیعی
شب‌بیداری‌های شما به دلیل بی‌تابی فرزندتان یا نیاز او به شیر، ممکن است انرژی‌تان را کاهش دهد. بهتر است برای جبران انرژی از دست رفته خود، این کارها را انجام دهید:
- برای امور منزل کمک بگیرید.
- غذاهای پرانرژی بخورید.
- غذاهای سالم را در برنامه غذایی خود بیشتر کنید.
- فست فود یا شیرینی‌جات کمتر بخورید.
- وضعیت آهن خون‌تان را بررسی کنید اگر آهن‌تان کم باشد؛ ممکن است احساس خستگی به شما چیره شود.
- از دوستان و آشنایان بخواهید با هماهنگی به منزل شما بیایند تا فشار میزبانی هم به مسئولیت‌های‌تان اضافه نشود.
هفته 5 دوران نقاهت پس از زایمان طبیعی
در هفته پنجم دوران نقاهت پس از زایمان طبیعی، جای بخیه زایمان، خیلی بهتر شده است. البته ممکن است کمی سفتی یا شلی در ناحیه واژن خود احساس کنید. اگر به فرزندتان شیر نمی‌دهید؛ پریودهای‌تان کم‌کم شروع می‌شوند. اگرچه قبل از بازگشت دوره قاعدگی، تخمدان‌ها ممکن است تخمک آزاد کنند، به این معنی که در صورت داشتن رابطه جنسی، احتمال بارداری مجدد وجود دارد. بنابراین اگر آمادگی بارداری مجدد ندارید؛ باید از پزشک خود راه‌کارهای لازم را بخواهید.
هفته 6 دوران نقاهت بعد از زایمان طبیعی
حالا تقریبا 1 ماه و نیم از زایمان گذشته و دیگر مادر دوران نقاهت زایمان طبیعی خود را طی کرده است. می‌توانید با همسرتان برای یک شب دونفره برنامه‌ریزی کنید. در این مرحله رابطه زناشویی معمولا بی‌خطر است؛ چراکه بخیه زایمان طبیعی خوب شده و مادر دیگر درد ندارد. شاید نوع رابطه با همسر تفاوت‌هایی داشته باشد؛ از این ابراز نظر همسرتان ناراحت نشوید؛ با هم صادق باشید و یکدیگر را درک کنید. می‌توانید حالت‌های فیزیکی مختلف را تجربه کنید یا در زمانی رابطه داشته باشید که نوزاد خواب است و هر دو آرامش دارید.
شرایط جسمی زنان برای ارتباط با همسر در دوره نقاهت زایمان
اگر به فرزندتان شیر می‌دهید؛ میزان استروژن بدن‌تان پایین آمده است؛ پس احتمال دارد، دچار خشکی واژن باشید؛ می‌توانید از روان‌کننده‌های مناسب برای ارتباط استفاده کنید. پیش‌نوازش هم می‌تواند شما را برای رابطه با همسرتان آماده کند. اگر از این‌که در دوران مادری با همسرتان رابطه داشته باشید، عذاب وجدان می‌گیرید؛ می‌توانید درباره این موضوع با مشاوران آچاره در تماس باشید تا راهنمایی‌تان کنند.
در یک کلام؛ دوران نقاهت پس از زایمان طبیعی چگونه است؟
بعد از زایمان، مدتی طول می‌کشد که فیزیک بدن مادر و همچنین سطح هورمون‌هایش به حالت عادی بازگردند. مادر در این دوران به دلیل فشار بی‌تابی نوزاد یا مشکلات زندگی مشترک، ممکن است دچار افسردگی شود. همچنین بخیه زایمان و ترشحات بدن باید با رعایت بهداشت تمیز شوند. در صورتی‌که برای مراقبت از فرزندتان یا کمک در امور منزل به شخصی مطمئن و کاربلد نیاز دارید. در مگا اپ سرویس آچاره درخواست دهید.
منبع: pampers
14 آذر 1401
زمان تقریبی مطالعه 9 دقیقه 
