فصد خون چیست؟

خون یکی از مهم‌ترین مواد داخل بدن است که باید ترکیبات آن کاملا در تعادل باشند؛ به این ترتیب سلامتی بدن، تضمین می‌شود. با این مقدمه آیا درباره فصد خون چیزی شنیده‌اید؟ می‌دانید روش انجام فصد خون چیست؟ چه زمانی باید این درمان را انجام داد؟ فصد دست یا پا برای چه بیماری‌هایی مفید است؟ فصد خون، کاربرد آزمایشگاهی هم دارد؟ خطرات این روش چیست؟ آیا بعد از فصد خون، حالمان بد می‌شود؟ تمام این سوال‌ها را در ادامه توضیح داده‌ایم؛ لطفا تا پایان این صفحه همراه ما در آچاره سلامت باشید.

فهرست مطالب

روش فصد خون چیست؟

در دنیای پزشکی روش‌های مختلفی برای شناخت و درمان بیماری‌ها وجود دارد؛ پزشکان بر اساس تخصص و تجربه‌ای که دارند؛ درمان‌های فیزیکی یا شیمیایی را به بیماران خود توصیه می‌کنند. البته قبل از تجویز هر درمانی، پزشک باید، مشکل بیمارش را بشناسد. فصد خون یک روش تشخیصی برای انواع بیماری‌هاست. در  این روش، سوزنی با قطر مشخص وارد رگ بیمار شده؛ سپس متخصص مقدار مشخصی از خون بیمار را با تجهیزات فصد یا رگ‌گیری، بیرون می‌کشد.

نام علمی فصد خون چیست؟

در علم پزشکی به فصد خون فلبوتومی یا Phlebotomy می‌گویند. فصد خون یا رگ‌گیری، یکی از روش‌های تشخیصی مهم و پرکاربرد در علم پزشکی است.

فصد خون در تاریخ و دنیای کهن

شاید به جرات بتوانیم بگوییم که روش فصد خون، هزاران سال قدمت دارد؛ این روش تشخیصی-درمانی از مصر باستان، شروع شد. سپس یونانیان و رومی‌ها آن را انجام دادند؛ سپس به اروپا و امریکا هم رسید.

فصد خون در طب سنتی

در طب سنتی ایران نیز فصد خون، کاربرد داشته است. در میان متخصصان طب سنتی، فصد خون را رگ زنی یا رگ‌ گیری هم می‌نامند.

فصد خون به چه درد می‌خورد؟

بعد از این‌که تکنسین، فصد خون را برای‌تان انجام داد؛ حجم خونی که از شما گرفته شده را به آرمایشگاه می‌فرستد. البته گاهی فصد خون خودش به عنوان یک روش درمانی هم کاربرد دارد؛ به عبارتی کاربردهای فصد خون عبارتست‌ از:

• فصد خون برای تشخیص
• فصد خون برای درمان

فصد خون چطور باعث سلامتی می‌شود؟

در این روش با کشیدن خون از بدن، مقدار گلبول‌های قرمز خون تنظیم می‌شوند. اگر گلبول‌های قرمز شکل غیرعادی دارند، با فصد خون، درصد گلبول‌های قرمز سالم بیشتر خواهد شد. از طرفب آهن اضافی خون نیز با روش فلبوتومی یا فصد، به تعادل می‌رسد. از اثرات فصد خون می‌توان به بهبود این مشکلات اشاره کرد:

• تب مزمن
• سردرد
• بی‌اشتهایی
•  مشکلات گوارشی

چه کسانی باید فصد خون را انجام دهند؟

معمولا روش فصد خون به این دسته بیماران توصیه می‌شود:

• بیماران کم‌خونی داسی شکل
• بیماران کبد چرب

آمادگی برای فصد خون

اگر پزشک برای شما فصد خون را تجویز کرده است؛ باید برای این روش، خود را آماده کنید. آمادگی برای فصد خون، شامل این مراحل است:

• ناشتا باشید.
• آرامش داشته باشید.
• با متخصص همکاری کنید.

نام داروهای مصرفی خود را مطرح کنید

هنگامی‌که می‌خواهید فصد خود انجام دهید؛ باید در فرمی که تکنسین به شما می‌دهد؛ نام داروهای مصرفی‌تان را بنویسید. البته اگر آسپرین مصرف می‌کنید؛ باید 2 روز قبل از جلسه فصد خون، دیگر این دارو را نخورید تا هنگام رگ‌گیری، مشکلی برای‌تان ایجاد نشود.

برای فصد خون ناشتا باشید

ناشتا بودن برای انجام فصد خون، الزامی نیست اما بیشتر پزشکان، ترجیح می‌دهند؛ فصد خون را در شرایط ناشتا، برای بیمار انجام دهدند.

چند ساعت ناشتا باشیم؟

برای فصد خون بهتر است، 8-12 ساعت ناشتا باشید؛ ناشتا بودن یعنی این‌که غذا نخورید؛ در مدتی که بازه ناشتا را شروع می‌کنید؛ مصرف داروها یا آشامیدن آب مجاز است اما آب‌میوه یا هر نوع نوشیدنی دیگری خیر.

فصد خون چطور انجام می‌شود؟

حالا که با کلیت فصد، آشنا شدید و تصاویر انجام آن را دیدید؛ شاید از خودتان بپرسید؛ روش انجام فصد خون چیست؟ فصد خون تقریبا روشی شبیه آزمایش خون، دارد. برای این کار، متخصص از شما می‌خواهد، آرام روی صندلی بنشینید تا خون شما را استخراج کند.

مراحل انجام فصد خون

بعد از این‌که روی صندلی نشستید؛ متخصص محل مناسب روی بازوی شما را پیدا می‌کند؛ سپس از شما می‌خواهند دست‌تان را مشت کنید تا فصد را انجام دهد.

1- دست خود را مشت کنید

هنگامی که دست‌تان را مشت می‌کنید؛ در رگ‌های‌تان خون جمع می‌شود. تکنسین نواری را دور بازوی‌تان می‌بندد؛ تا  خون بیشتری در رگ‌ها جمع شود؛ به این ترتیب رگ قطوو و حجیم می‌شود.

2- تکنسین سوزن را وارد رگ می‌کند

حالا که رگ برای، خون دادن، آماده شده است؛ تکنسین  ابتدا محل مناسب روی رگ را می‌یابد؛ آن قسمت را الکل، ضدعفونی می‌کند؛ سپس بدون این‌که درد بکشید؛ با مهارت خود، سوزن را به رگ وارد می‌کند.

3- استخراج خون از رگ

سوزنی که برای فصد خون استفاده می‌شود؛ به یک لوله کوچک متصل است. این لوله کمک می‌کند که خون وارد کیسه‌ای شود.

4- بانداژ محل فصد خون

معمولا با یک چسب زخم،محل ورود سوزن را می‌پوشانند؛ به این ترتیب پوست فرصت پیدا می‌کند در یک فضای استریل، آن قسمت را ترمیم کند. اگر پوست‌تان حساس است؛ شاید تکنسین، صلاح بداند که محل انجام، رگ‌گیری را برای‌تان، پانسمان کند. اگر خونریزی محل فصد خون زیاد بود و تکنسین، محل را پانسمان کرد؛ تا حداقل 6 ساعت، محل رگ‌گیری را باز نکنید؛ مگر این‌که خارش غیرقابل تحمل داشته باشید.

فصد خون خطرناک نیست؟

روش فصد خون هم مانند هر عمل دیگری، می‌تواند خطراتی داشته باشد؛ این خطرات بسیار نادراند و می‌توان با هوشمندی آنها را کنترل کرد. بعضی افراد از فصد حون واهمه دارند؛ با این‌حال فصد خون هیچ ترسی ندارد و درست مانند خون دادن، برای آزمایش تشخیصی خون است.

مشکلات بعد از فصد خون

اگرچه انجام صحیح فصد خون، خطری ندارد اما برخی عوارض جانبی میان بیماران گزارش شده است که می‌توان به راحتی آن‌ها را کنترل کرد. از جمله:

• خون ریزی
• کبودی
• سرگیجه
• خارش
• تحریک پوستی به خاطر چسب محل فصد
• درد

اگر از آن دسته افرادی هستید که با دیدن خون، سرتان چیج می‌رود و ترس وجودتان را فرا می‌گیرد؛ ممکن است؛ با انجام فصد خون، دچار معده درد شوید. این حالت که یک واکنش عصبی است؛ واکنش وازوواگال نام دارد و سبب سرگیجه، عرق و کاهش ضربان قلب یا فشار خون می‌شود. حتی ممکن است برخی افراد که خیلی از سوزن می‌ترسند؛ بعد از فصد خون غش کنند.

راه‌کارهای مواجهه با ترس فصد خون چیست؟

1. تمدد اعصاب: تکنیک های تمدد اعصاب مانند تنفس عمیق، کمک شایانی به ترس از سوزن فصد خون می‌کند.
2. انحراف حواس: بهتر است به جای زل زدن به سوزن فصد خون، نگاه  ذهن خود را روی موضوع دیگری، متمرکز کنید تا حواس‌تان پرت شود؛ حتی می‌توانید هدفون‌تان را در گوش‌تان بگذارید و موسیقی گوش دهید.
3. دراز کشیدن: اگر بعد از آن اتمام فصد خون، احساس سرگیجه کردید، دراز بکشید؛ حتی می‌توانید روی صندلی، مدتی بمانید. برای سریع‌تر برگشتن به وضع عادی، می‌توانید در حالت نشسته روی صندلی، سر خود را بین زانوهای خود قرار دهید؛ وقتی احساس سبکی سرتان از بین رفت؛ بلند شود.

جای فصد خون کبود می‌شود؟

ممکن است کبودی یا درد را تجربه کنید. خصوصا اگر پوست حساسی دارید،، محل سوزن زدن، حالت کبودی می‌گیرد که البته چند روز بعد، برطرف می‌شود.

مطلب پیشنهادی: عوارض فصد خون، عفونت را جدی بگیرید

تغذیه بعد از فصد خون

بعد از این‌که فصد خون را انجام دادید؛ بهتر است این نکات تغذیه‌ای را رعایت کنید:

1. مایعات زیاد بنوشید.
2. از مصرف نوشیدین‌های الکل اجتناب کنید.
3. غذاهای مقوی مانند جگر، گوشت، اسفناج یا آجیل بخورید تا آهن و سایر مریز مغذی‌ها دوباره به خون‌تان برگردند.
4. تا چند ساعت  اصلا ورزش یا فعالیت سنگین مانند جابه‌جایی اشیا را انجام ندهید.

آیا فصد خون درد دارد؟

خیر؛ تنها زمانی که تکنسین سوزن را وارد رگ می‌کند؛ احساسی شبیه نیشگون کوچک یا نیش پشه، خواهید داشت که در حد یک لحظه است.

بعد از فصد خون حمام برویم؟

ممکن است کمی طول بکشد، پوست محل انجام فصد ببندد؛ بنابراین بهتر است، بعد از فصد خون، تا 24 ساعت، حمام نروید.

زمان لازم و حجم خون استخراجی

مهم‌ترین سوال‌هایی که درباره فصد خون پرسیده می‌شود؛ حجم خون استخراجی و همچنین مدت زمانی است که این روش درمانی، طول می‌کشد.

چقدر خون باید استخراج شود؟

اگر  فصد خون برای آزمایش است، 1 تا چند لوله آزمایش باید پر شود.

فصد خون چقدر طول می‌کشد؟

مدت انجام فصد خون به اهداف شما از رگ‌گیری، بستگی دارد:

• فصد خون برای آزمایش: حدود 5-2 دقیقه طول می‌کشد.
• فصد خون برای درمان: بسته به حجم خون مورد نیاز درمان، ممکن است تا 30 دقیقه طول بکشد.

فصد خون را کجا انجام دهیم؟

کلینیک‌های زیادی هستند که فصد خون را برای مراجعان انجام می‌دهند؛ با این‌حال در شرایط کرونا و همچنین خیابان‌های پرازدحام، رفت و آمد به این درمان‌گاه‌ها خسته‌کننده و هزینه‌بر است. به همین دلیل می‌توانید به جای رفتن به درمانگاه، خدمات فصد خون در منزل را تجربه کنید. این‌طوری نه تنها در وقت و هزینه‌تان صرفه‌جویی می‌شود؛ بلکه بعد از انجام رگ‌گیری، می‌توانید به راحتی در منزل، استراحت کنید.

منبع: WebMD – Healthline