فرق پروبیوتیک و پریبیوتیک، از نظر ایمنی، گوارشی و تغذیه‌ای

حتما در تلویزیون و اینترنت درباره پروبیوتیک و پری بیوتیک‌ها شنیده‌اید؛ این محصولات چه هستند و کاربردشان جیست؟ می‌دانید چطور سلامت بدن انسان‌ها را ارتقا می‌دهند؟ اصلا این دو ماده چی هستند؟ خوراکی‌اند یا دارویی؟ فرق پروبیوتیک و پریبیوتیک چیست؟ این محصولات را باید از کجا خرید و چطور مصرف کرد؟ در ادامه با آچاره سلامت همراه باشید تا درباره تفاوت‌های این دو محصول بیشتر بگوئیم.

فهرست مطالب

پروبیوتیک ها و پری بیوتیک ها چه هستند؟

پری بیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها موادی مهم برای سلامت انسان‌ها هستند. با این حال، در بدن نقش‌هایی متفاوت دارند:

• نقش پروبیوتیک‌ها در بدن: پروبیوتیک‌ها باکتری‌های زنده‌ای هستند که به برخی محصولات غذایی یا مکمل‌های دارویی، افزوده می‌شوند. این باکتری‌هاف خواص زیادی برای بدن دارند. این باکتری‌ها از سویه‌های لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم هستند.
• عملکرد پریبیوتیک ها در بدن: پری بیوتیک‌ها بخشی از فیبرهای کربوهیدراتی هستند که در بدن هضم نمی‌شوند اما باکتری‌های مفید روده از آنها تغذیه می‌کنند. باکتری‌های مفید روده در اصطلاح پزشکی فلور روده یا میکروبیوتای روده، نامیده می‌شود. این باکتری‌ها نقش مهمی در سلامتی بدن انسان دارند.

اثر پروبیوتیک و پری بیوتیک برای چیست؟

اگر فرد مقادیر کافی پروبیوتیک و پریبیوتیک را وارد رژیم غذایی خود کند؛ فلور میکروبی معده او همیشه در تعادل خوبی خواهد بود. این میکروب‌ها برای سلامت دستگاه گوارش مهم‌اند؛ این باکتری‌ها نمی‌گذارند انواع باکتری‌های مضر و قارچ‌ها در سیستم گوارشی رشد کنند. از دیگر اثرات مفید پروبیوتیک‌ها عبارتند از:

• بهبود عملکرد سیستم ایمنی
• از بین بردن افسردگی
• کمک به رفع چاقی
• تولید ویتامین K (حتما بخوانید: علت تزریق ویتامین کا قبل از عمل جراحی چیه؟)
• ایجاد انواع اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه : اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه منبع اصلی مواد مغذی سلول های پوششی روده بزرگ هستند. این اسیدهای چرب در روده، مانند سدی قوی در مقابل انواع مواد مضر، ویروس‌ها و باکتری‌ها، ایجاد می‌کنند. اسیدهای چرب روده‌ای همچنین التهاب و خطر سرطان را کاهش می‌دهند.

تفاوت منابع غذایی پروبیتیک و پری بیوتیک

هر دو نوع ماده پروبیوتیک و پریبیوتیک، منابعی مشخص دارند که می‌توانید برای بهره‌مند از خواص آنها، رژیم غذایی مناسی بگیرید که حاوی پروبیوتیک‌ها و پزییوتیک‌ها باشد.

کدام غذاها پروبیوتیک هستند؟

بسیاری از غذاها به طور طبیعی حاوی باکتری‌های مفید هستند، مانند:

• ماست
• مواد غذایی تخمیری
• ترشی کلم
• برخی ترشی‌های غیر پاستوریزه ( فرآیند پاستوریزاسیون، باکتری‌های پروبیوتیک را از بین می‌برد)
• ماست و دوغ کفیر

مکمل‌های پروبیوتیک مفیداند؟

برخی افراد باید حتما پروبیوتیک مصرف کنند؛ بنابراین شرکت‌های دارویی انواع مکمل‌های حاوی باکتری‌های پرویوتیک را تولید و به بازار عرضه می‌کنند. این محصولات اگرچه حاوی پروبیوتی هستند اما گاهی در جای مناسب روده باز نمی‌شوند که پروبیوتیک‌ها به محل مناسب فلور روده برسند. همچنین اگر فرد پریبیوتیک‌های مناسب برای این پروبیوتیک‌ها را مصرف نکند؛ مکمل حاوی پروبیوتیک، اثر خوبی نخواهد داشت.

مضرات مکمل‌های پروبیوتیک

برخی از افراد هستند که نباید پروبیوتیک مصرف کنندیا در صورت مصرف، ممکن است علائم مشکل‌شان بدتر شود؛ مانند افراد مبتلا به مشکل رشد بیش از حد باکتری های روده کوچک (SIBO) یا افرادی که به مواد تشکیل دهنده فرمول مکمل حساس هستند.

کدام غذاها پری بیوتیک هستند؟

بسیاری از غذاهایی که همیشه خورده‌اید ولی نمی‌دانستید که پریبیوتیک دارند؛ حاوی پری بیوتیک‌ها هستند؛ از جمله: سبزیجات، میوه‌ها و حبوبات. فیبرهای حاوی پریبیوتیک‌ها در بدن قابل هضم نیستند اما باکتری‌های داخل روده می‌توانند این مواد را در خود هضم کنند. منابع غذایی حاوی فیر پریبیوتیک، عبارتند از:

• حبوبات، لوبیا و نخود
• جو دوسر
• موز
• انواع توت
• مارچوبه
• سیر
• تره فرنگی
• پیاز

اثر رژیم غذایی و پروبیوتیک‌ها بر فلور روده

برخی افراد تصور می‌کنند که فقط پروبیوتیک‌ها و پریبیوتیک‌ها هستند که تعادل فلور روده را تامین می‌کنند؛ این در حالی‌ست که تمام غذاهایی که فرد در طول روز می‌خورد می‌تواند بر میکروبیوتای روده اثر بگذارند. مثلا:

• قند و چربی: رژیم غذایی با قند و چربی زیاد می‌توانند بر باکتری‌های روده اثر منفی بگذارند.
• تامین منابع غذایی باکتری‌های مضر: اگر در رژیم غذایی فقط انواع مواد مغذی مناسب برای باکتری‌های مضر را به بدن برسانید؛ به مرور باکتری‌های مضر در روده بیشتر رشد می‌کنند و جمعیت باکتری‌های مفید، نسبت به آنها کاهش می‌یابد. به این ترتیب فلور روده یا میکروییوتا، تعادل خود را از دست می‌دهد.
• افزایش BMI: هرچه میکروب‌های مضر در روده بیشتر و فلور طبیعی روده کمتر شود؛ BMI بدن بالاتر می‌رود و فرد چاق می‌شود.
• اثر آفت‌کش‌ها: مواد غذایی سمپاشی شده با آفت‌کش‌ها، به شدت فلور طبیعی روده را کاهش می‌دهند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: انواع آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند فلور روده را کاهش دهند؛ خصوصا در کودکان و نوجوانان. بنابراین نباید به طور خودسرانه، آنتی‌بیوتیک مصرف کنید.

4 تفاوت‌ پروبیوتیک و پری بیوتیک

1. ماهیت ماده: پروبیوتیک‌ها باکتری هستند؛ پریبیوتیک‌ها فیبراند.
2. منابع غذایی: پروبیوتیک‌ها بیشتر از مواد تخمیری تامین می‌شوند؛ پریبیوتیک‌ها در سبزیجات، میوه‌ها و حبوبات هستند.
3. مکمل غذایی: پروبیوتیک‌ها در قالب قرص، پودر یا مایعات، قابل تهیه هستند اما پریبیوتیک‌ها بیشتر به صورت طبیعی با سبزی، میوه و حبوبات به بدن می‌رسند.
4. مضرات: پروبیوتیک‌ها برای برخی بیماران خاص مضراند اما پرییوتیک‌ها عموما بی‌ضرراند.

مقایسه اثرات و عوارض پروبیوتیک در مقابل پریبیوتیک

پروبیوتیک‌ها و پریبیوتیک‌‌ها هر دو  سبب تولید فلور باکتری‌های مفید روده می‌شوند. این باکتری‌ها و فیبرهایی که در بالا ماهیت‌شان را توضیح دادیم؛ به افزایش جمعیت فلور میکروبی و رشد و گسترش آنها کمک می‌کنند و به این ترتیب اثرات سلامتی زیادی برای انسان دارند. پروبیوتیک‌ها برای بدن خیلی مفیداند اما ممکن است عوارضی هم داشته باشند.

اثرات پروبیوتیک‌ها

پروبیوتیک‌ها برای سلامت دستگاه گوارش مفیداند: مصرف پروبیوتیک‌ها در حین استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها خطر اسهال مرتبط با آنتی بیوتیک را تا 60 درصد کاهش می‌دهد. ( حتما بخوانید: اسهال در ماه نهم بارداری، نشانه مسمویته؟). همچنین پروبیوتیک‌ها، اختلالات معده‌ و روده را کاهش می‌دهند. (این مطلب را از دست ندهید: قهوه برای اسهال خوب است یا نه؟) و سندروم روده تحریک‌پذیر را بهبود می‌بخشند.

عوامل کاهش‌دهنده پروبیوتیک‌ها در بدن

• مصرف آنتی بیوتیک
• سرماخوردگی
• بیماری‌های تنفسی شدید
• دیابت بارداری 
• عفونت‌های واژن ( حتما بخوانید: آمپول جنتامایسین برای عفونت واژن، کاش خارش‌ام بره! )
• اگزما

عوارض جانبی پروبیوتیک‌ها

برخی افراد که بیماری‌های خاصی دارند؛ با مصرف پروبیوتیک‌ها دچار واکتش‌هایی می‌شوند؛ مثلا:

• بیماران کرون
• اشخاصی که سیستم ایمنی ضعیف دارند

خواص پری بیوتیک‌ها

در دنیای پزشکی، درباره فواید پریبیوتیک‌ها تحقیقات کمتری (به نسبت پروبیوتیک‌ها)  انجام شده است؛ با این‌حال پریبیوتیک‌ها فواید مهمی برای بدن دارند؛ از جمله:

• بهبود جذب کلسیم
• کمک به جذب کربوهیدرات توسط بدن
• کمک به رشد پروبیوتیک‌ها

عوارض پریبیوتیک‌ها

دانشمندان تاکنون هیچ عارضه‌ای از مضرف پریبیوتیک‌ها کشف نکرده‌اند. با این حال، افرادی که بیماری‌های مزمن یا بیماری‌های خاص دارند؛ بهتر است قبل از مصرف مکمل‌های حاوی پروبیوتیک و پریبیوتیک، با پزشک خود مشورت کنند.

در یک کلام، تفاوت پروبیوتیک و پریبیوتیک چیست؟

اگر پزشک بعد از ابتلا به یک بیماری گوارشی از شما خواسته که غذاهای پروبیوتیک بخورید یا به طور کلی نمی‌دانید که فرق پروبیوتیک و پریبیوتیک چیست؛ یک دور دیگر این صفحه را با دقت بخوانید؛ به طور مفصل اشاره کردیم که این دو ماده با هم چه فرق‌هایی دارند؛ هر کدام به چه منظور باید استفاده شود و اگر زیاد یا کم استفاده شود؛ چه عوارضی در انتظار ماست؟ در ضمن اگر برای پزشک برای مداوای مشکل گوارشی یا ایمنی شما، برخی داروهای تزریقی و سرم را تجویز کرده است؛ می‌توانید در مگا اپ سرویس آچاره درخواست خدمات تزریقات در منزل یا تزریق سرم در محل بدهید؛ یک تکنسین باتجربه برای نصب سرم به محلی که انتخاب کرده‌اید؛ می‌آید. دیگر درمان هر دردی، در دستان خودتان است؛ کافی‌ست آچاره را لمس کنید.

منبع: healthline – medicalnewstoday