نسبت bun به کراتینین نرمال در آزمایش کلیه چنده؟

نسبت BUN به کراتینین خون برای تشخیص چه بیماری‌هایی مهم است؟ پزشکان با بررسی این فاکتور می‌تواند انواع مشکلات متابولیسمی، کبدی و کلیوی را بررسی کنند. این فاکتورها نشان می‌دهند که ارگان‌های داخلی بدن به درستی کار می‌کنند یا خیر؟ به این منظور کسانی که سابقه مشکل کلیوی را در خانواده خود دارند یا خودشان دچار یک بیماری کلیوی هستند؛ همچنین کسانی‌که به سلامت کلیه خود اهمیت می‌دهند؛ لازم است که درباره اهمیت سنجش میزان BUN به کراتینین بیشتر بدانند. به این منظور راهنمای آچاره سلامت می‌تواند یک مرجع مفید و کامل باشد.

فهرست مطالب

نسبت BUN به کراتینین چیست؟

BUN (نیتروژن اوره خون) و کراتینین دو فاکتور آزمایشگاهی هستند که پزشکان برای بررسی وضعیت متابولیکی و سلامت ارگان‌های داخلی به آمنه نیاز دارند.

• فاکتور BUN: با اندازه‌گیری فاکتور BUN می‌توان میزان اوره خون را اندازه‌گیری کرد. اوره یک ماده دفعی بدن است که در کبد از تجزیه پروتئین‌ها و اسید‌های آمینه، تولید می‌شود. اوره‌ای که از کبد وارد کلیه می‌شود؛ بیشتر از تجزیه پروتئین‌های رژیم غذایی حاصل شده است اما گاهی اوقات پروتئین‌های بافت‌های بدن هم در کبد تجزیه و تبدیل به اوره می‌شوند.
• کراتینین: پروتئین کراتینین ماده زائدی است که در اثر سائیدگی یا کشش زیاد تارهای ماهیچه‌ای، در بدن آزاد می‌شود.

کراتین و کراتینین را اشتباه نگیرید

در بسیاری مواقع افراد تصور می‌کنند که در آزمایش خون آنها باید ماده کراتین بررسی شود اما در بیشتر مواقع این کراتینین است که برای پزشکان فاکتور با اهمیتی است. برای روشن شدن فرق این دو باید بگوئیم که:

• کراتین: پروتئینی است که به تولید انرژی مورد نیاز برای انقباضات عضلانی کمک می‌کند.
• کراتینین: این پروتئین یکی از مشتقات کراتین است که در توده عضلانی به وفور یافت می‌شود.

اهمیت سنجش کراتینین در آزمایش کلیه

وقتی سلول‌های عضلانی آسیب می‌بینند و تجزیه می‌شوند؛ کراتینین آنها وارد خون می‌شود. کلیه‌ها وظیفه دارند این کراتینین را از خون فیلتر کنند؛ در نتیجه اگر نتوانند سطح این ماده را در خون کاهش دهند؛ نشانه این است که فرد یک نارسایی کلیوی دارد. به همین دلیل سنجش میزان کراتینین خون بسیار مهم است و می‌تواند سرنخ‌هایی را از وضعیت کلیوی فرد، مشخص کند.

لزوم آنالیز اوره خون

وقتی بدن پروتئین‌های غذایی و بافتی را تجزیه می‌کند؛ از این مواد، اوره آزاد می‌شود. کلیه‌های مسئول دفع اوره از جریان خون هستند. بسته به این‌که در بدن چقدر اوره تولید شده باشد؛ سرعت دفع اوره از کلیه‌ها، تعیین می‌شود. عوامل موثر بر نرخ دفع اوره از خون، عبارتند از:

• هیدراتاسیون بدن
• فشار خون

حال اگر فرد دچار مشکلات کلیوی باشد؛ مقداری از اوره دفع شده از جریان خون به ادرار، توسط کلیه؛ دوباره به جریان خون باز می‌گردد؛ در نتیجه سطح اوره خون بالا می‌ماند.

بررسی نسبت BUN به کراتینین خون

به طور کلی سطح BUN در خون نوسان زیادی دارد اما کراتینین با سرعت نسبتا مشخصی حذف می‌شود و نسبت آن معمولا ثابت است؛ در نتیجه پزشکان برای بررسی وضعیت سلامت کلیه‌ها به نسبت BUN به کراتینین را باید اندازه‌گیری کنند. با بررسی این نسبت می‌توان بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات در بدن را اندازه‌گیری کرد؛ از جمله:

• کم‌آبی بدن
• آسیب به کلیه
• خونریزی روده

نسبت BUN به کراتینین نرمال، چقدره؟

در بدن افراد سالم میزان BUN به کراتینین یک رنج نرمال بین 5 – 20 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. برخی عوامل می‌توانند نسبت BUN به کراتینین را کم یا زیاد کنند.

افزایش نسبت BUN به کراتینین

دو عامل سن و تحلیل عضلات می‌توانند نسبت BUN به کراتینین را افزایش دهند. البته برهی شرایط جسمی و بیماری‌ها هم می‌توانند سبب افزایش این نسبت شوند؛ از جمله:

• کم‌آبی بدن: وقتی بدن کم آب شود، هر دو فاکتور BUN و کراتینین افزایش می‌یابند و به طور کلی نسبت BUN به کراتینین هم بیشتر می‌شود.
• خونریزی روده: خون در روده هضم می شود و این باعث افزایش میزان پروتئین و سطح BUN می شود.
• پرکاری تیروئید: این وضعیت می تواند باعث افزایش BUN و کاهش سطح کراتینین شود.
• نارسایی احتقانی قلب: نارسایی قلبی باعث افزایش جذب مجدد اوره و افزایش سطح BUN خون می شود.
• بیماری کلیوی: می تواند BUN و همچنین سطح کراتینین را افزایش دهد.
• مصرف برخی داروها: برخی داروها مانند، تتراسایکلین (آنتی بیوتیک) یا کورتیکواستروئیدها (برای درمان التهاب) می‌توانند سبب افزایش نسبت BUN به کراتینین شوند.

مطلب پیشنهادی: آیا برای آزمایش کراتینین خون باید ناشتا بود؟

کاهش نسبت BUN به کراتینین

اگر میزان BUN به کراتینین کم شود؛ احتمالا یک مشکل زمینه‌ای باعث آن شده است که پزشک معالج برای بررسی‌اش، نیاز به آزمون‌ها و تست‌های تشخیصی دیگر دارد. نسبت پایین BUN به کراتینین، می‌تواند ناشی از عوامل زیر باشد:

• مصرف کم پروتئین در رژیم غذایی
• بیماری‌های حاد کبدی که در آنها کبد نمی‌تواند اوره کافی تولید کند؛ در نتیجه سطح BUN کاهش می‌یابد.
• کم‌خونی داسی شکل: کلیه‌های بیمارانی که کم‌خونی داسی شکل دارند؛ اوره زیادی دفع می‌کند؛ در نتیجه سطح BUN کم می‌شود.
• کم‌کاری تیروئید: تولید کم‌ هورمون تیروئیدی سبب افزایش سطح کراتینین می‌شود.
• رابدومیولیز: در این بیماری عضلات آسیب می‌بینند و به سرعت تجزیه می‌شوند؛ در نتیجه سطح کراتینین بالاتر می‌رود.
• آسیب و نارسایی کلیه: در صورتی‌که کلیه آسیب دیده باشد یا اختلالی در ان بروز کند؛ سطح کراتینین خون افزایش می‌یابد.
• مصرف داروهای مدر: داروهایی که سبب افزایش تولید ادرار می‌شوند نسبت BUN به کراتینین را افزایش می‌دهند. معمولا داروهایی که برای بیماری‌های قلبی، ترس از ارتفاع، صرغ و آب سیاه چشم ( گلوکوم) سبب این مشکلات می‌شوند.

عوامل موثر در سطح BUN

برخی فاکتورها هستند که می‌توانند سطح BUN را در بدن تغییر دهند؛ از جمله:

• مصرف پروتئین در رژیم غذایی: اگر در آزمایش خون‌تان مشخص شده که سطح BUN شما کم است؛ می‌توانید با افزایش مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین، این فاکتور را بالا ببرید. مثلا حبوبات، گوشت و مرغ بیشتری مصرف کنید.
• نوشیدن الکل: افرادی که زیاد نوشیدنی‌های الکلی، مصرف می‌کنند؛ معمولا میزان BUN در خون پایین است. بالاست.

عوامل موثر در میزان کراتینین خون

فاکتورهایی که سبب تغییر میزان کراتینین خون می‌شوند؛ عبارتند از:

• مصرف مکمل‌های حاوی کراتینین
• افزایش فیبر غذایی: بیشتر خوردن مواد غذایی حاوی فیبر به عملکرد کلیه‌ها کمک می‌کنند و باعث کاهش کراتینین خون می‌شوند.
• وزن متعادل: اگر فرد وزن بالایی دارد با کاهش آن می‌توان سطح کراتینین خون خود را کم کند.

در یک کلام؛ نسبت BUN به کراتینین مهمه؟

دو فاکتور BUN و کراتینین برای سلامت بدن بسیار مهم هستند؛ در صورتی که این نسبت در خون از حد طبیعی بالاتر باشد؛ احتمال دارد بدن در شرایط حاد بی آبی، نارسایی کلیوی و مشکلات معده، قرار گرفته باشد. برای کاهش این نسبت باید حتما درمان‌های پزشک خود، شامل تغییر سبک زندگی و مصرف دارو را پیش بگیرید. به علاوه برای بررسی دقیق نسبت BUN به کراتینین خون، به طور منظم آزمایش خون بدهید.

باشه؛ کجا انجامش بدم؟

بیشتر ما تا در شرایط بیماری‌های حاد یا دردهای طاقت‌فرسا قرار نگیریم؛ برای چکاپ و آزمایش مراجعه نمی‌کنیم. غافل از این‌که انجام آزمایش خون می‌تواند؛ بسیاری از بیماری‌ها را در مراحل اولیه مشخص کند. به این ترتیب پزشک معالج می‌تواند؛ جلوی پیش‌رفت آن را بگیرد. در نتیجه بهتر است شرایط خوبی برای انجام آزمایش مهیا باشد؛ که با آچاره هست. می‌توانید در مگا اپ سرویس آچاره درخواست نمونه‌گیری آزمایش خون در منزل بدهید تا یک تکنسین به خانه شما بیاید؛ نمونه خون‌تان را بگیرد و به آزمایشگاه ببرد؛ سپس بعد از انجام آنالیز های لازم در آزمایشگاه، نتیجه به گوشی شما ارسال می‌شود. به همین راحتی می‌توانید از انواع بیماری‌هایی که نسبت BUN به کراتینین را افزایش می‌دهند؛ در امان باشید؛ کافی‌ست آچاره را لمس کنید. 

pubmed – labs.selfdecode