سوند چیست؟

سوند یک لوله نازک و انعطاف پذیر است که می‌تواند مایعات را وارد بدن سازد یا از آن خارج کند. اگرچه سوند بیشتر برای دفع ادرار استفاده می‌شود اما انواع مختلفی دارد. شاید ساده به نظر برسد اما این لوله را خودتان نمی‌توانید نصب کنید؛ برای نصب یا تعویض‌اش باید از پرستاران باتجربه کمک بگیرید. اگر دوست دارید بدانید این وسیله چطور در دوره بیماری یا ناتوانی به بیماران کمک می‌کند لطفا تا پایان این صفحه همراه آچاره سلامت باشید.

فهرست مطالب

کاربرد سوند چیست؟

اگر در ادرار کردن مشکل دارید یا نمی توانید ادرار خود را کنترل کنید، پزشکان یک سوند مخصوص ادرار را به مثانه شما متصل می‌کنند. به کمک این سوند می‌توانید ادرار خود را دفع کنید.

دیگر کاربردهای سوند چیست؟

هما‌ن‌طور که اشاره کردیم؛ سوند کاربری‌های مختلفی دارد؛ از جمله وارد کردن دارو یا خون به بدن. در این شرایطی که بیمار به چنین موادی نیاز داشته باشد؛ پزشک برای او سوند وریدی تجویز می‌کند.

این سوندها برای چه بیماری‌هایی است؟

سوندهای وریدی را معمولا در دوره درمان سرطان به کار می‌برند. حتما درباره شیمی‌درمانی شنیده‌اید؛ داروهای شیمی‌درمانی به کمک سوند وارد رگ‌های بیمار می‌شوند.

سوند فقط برای بعد جراحی است؟

ادرار کردن (ادرار کردن) یک عملکرد حیاتی و است که همه ما باید چندین بار در روز انجام دهیم. این عمل فیزیولوژیک به حذف مواد زائد و مایعات از بدن کمک می کند. اگر به دلیل بیماری یا هر ناراحتی اعصاب دیگری، برای ادرار مشکل دارید، ممکن است به سوند نیاز داشته باشید. سوند همچنین برای خارج کردن ادرار از بدن قبل از انجام برخی از انواع جراحی استفاده می شود. البته نوع سوند و مدت زمانی که به آن نیاز دارید به وضعیت سلامتی شما بستگی دارد.

تفاوت سوندها: از نظر کاربرد

وقتی پزشکی به بیمار یا خانواده‌ای می‌گوید که باید سوند استفاده کند؛ معمولا هرکسی تصوری به‌خصوص از سوند دارد که شاید درست نباشد. سوند یکی از تجهیزات پزشکی پرکاربرد است؛ که مردم در زندگی روزمره با آن سروکار ندارند؛ بنابراین تصورات آنها هم از کاربری و نوع سوند؛ در بیشتر مواقع درست نیست. سوندها مدل‌های مختلفی دارند که در ادامه با آنها آشنا می‌شویم.

سوند فولی. این نوع باقی می ماند. یک بادکنک کوچک پر از آب یک انتهای آن را داخل مثانه نگه می دارد. انتهای دیگر به داخل کیسه ای که یا به پای شما بسته شده یا از کنار تخت یا پایه آویزان است تخلیه می شود. کیسه با پر شدن خالی می شود. کاتتر فولی باید هر 3 ماه یا بیشتر تعویض شود.

سوند متناوب:  در این نوع سوند، کاربری یک‌بار مصرف نیست. به عبارتی شما از یکی از این مدل سوندها، می‌توانید چند بار در روز استفاده کنید، چه در زمان های برنامه ریزی شده یا هر زمان که مثانه شما احساس پر بودن کرد. معمولاً از طریق مجرای ادرار (لوله ای که ادرار را از مثانه از بدن خارج می کند) وارد می شود و مثانه را تخلیه می کند. پزشک یا پرستار به شما یاد می دهد که چگونه آن را داخل و خارج کنید.

کاتتر سوپراپوبیک: پزشک این نوع را از طریق بریدگی در شکم، کمی زیر ناف، وارد مثانه می‌کند. به احتمال زیاد به شما عفونت نمی دهد.

سوند کاندوم: این ممکن است یک گزینه برای برخی از مردان باشد. هیچ چیزی وارد مثانه شما نمی شود. در عوض، غلاف مشابه کاندوم در اطراف آلت تناسلی شما قرار می گیرد. لوله ای ادرار را از آنجا به یک کیسه می برد. ممکن است راحت‌تر از سایر انواع کاتتر ادراری به نظر برسد، اما ممکن است بلغزد یا نشت کند.

سوندهای  داخل وریدی:  این داروها یا مایعات را مستقیماً وارد جریان خون می کنند. به آن IV نیز می گویند.

سوند ورید محیطی. اگر برای مدت کوتاهی به IV نیاز دارید، احتمالاً این نوع سوند برایتان تجویز می‌شود. این سوند که به ورید دست، ساعد یا پای شما متصل است. ساده ترین و کم هزینه ترین نوع سوند است. می تواند تا 4 روز قبل از تعویض آن توسط پرستار شما بماند. اگر طولانی تر باشد، ممکن است رگ شما را تحریک کند یا مشکلات دیگری ایجاد کند.

سوند ورید مرکزی. اگر برای مدت طولانی تری به دارو نیاز دارید، احتمالاً این نوع کاتتر را دریافت خواهید کرد که به گردن، ساق پا، بازو یا بالای سینه شما می رود و به یکی از وریدهای خونی بزرگ متصل می شود که به قلب داخل یا از آن خارج می شوند. این نوع سوند می تواند ماه ها یا حتی سال ها در بدن بماند.

استفاده از سوند خطر دارد؟

عوارض جانبی کاتتر ادراری: هنگام استفاده از هر نوع کاتتر ادراری باید به چند نکته توجه داشت. عفونت این شایع ترین مشکل است. کاتتر ممکن است میکروب ها را وارد بدن شما کند، جایی که می توانند باعث عفونت مثانه، مجرای ادرار، مجاری ادراری یا کلیه ها شوند. با پزشک خود تماس بگیرید اگر:

• احساس درد در شکم یا کشاله ران خود داشته باشید.
• تب یا لرز داشته باشید.
• ناگهان احساس گیجی کنید
• نشت دارد. این ممکن است نشانه مسدود شدن کاتتر شما توسط خون لخته شده یا باقی مانده باشد. اگر لخته خون در ادرار خود مشاهده کردید یا فکر می کنید چیزی مانع از جریان ادرار می شود، به پزشک خود اطلاع دهید.
• اسپاسم مثانه اگر مثانه شما بخواهد کاتتر را بیرون بکشد، ممکن است این اتفاق بیفتد. دارو می تواند کمک کند.

سایر عوارض جانبی کمتر رایج:

• درد
• عفونت ادراری
• سنگ مثانه
• خون در ادرار
• صدمه به مجرای ادرار
• آسیب کلیه (با کاتترهای فولی طولانی مدت)

سوند وریدی برای این شرایط مناسب نیست:

بیش از چند روز به دارو نیاز خواهید داشت.
شما در بیمارستان بستری نیستید، اما در عوض زمانی که وقت مصرف دارو است باید به مطب پزشک یا بیمارستان بروید.

شما برای مدت طولانی به داروی داخل وریدی نیاز خواهید داشت. یک ورید بزرگ بهتر از یک ورید کوچک می تواند کاتتر را اداره کند. اگر به شیمی درمانی نیاز دارید، احتمالاً از این نوع کاتتر استفاده خواهید کرد.
شما داروی IV را به صورت سرپایی دریافت خواهید کرد. این کاتترها کمتر بیرون می‌آیند، بنابراین می‌توانید بین درمان‌ها فعالیت بیشتری داشته باشید.
شما به سرعت به مقدار زیادی دارو یا خون نیاز دارید.
پزشک شما می خواهد فشار خون یکی از وریدهای بزرگ شما را اندازه گیری کند.
پزشک شما چندین بار در روز به نمونه خون شما نیاز دارد. با این کار، پرستاران مجبور نیستند مدام شما را با سوزن بچسبانند.
شما نمی توانید غذا را از طریق دهان، معده یا روده خود وارد کنید، بنابراین مواد مغذی باید مستقیماً وارد خون شما شوند.
کلیه های شما درست کار نمی کنند. برای جانشینی آنها، تیم پزشکی شما را به دستگاه دیالیز متصل می کند که مواد زائد را از خون شما پاک می کند.
شما به دارویی نیاز دارید که در صورت نشت به پوست یا عضلات شما آسیب برساند. این به احتمال زیاد با این نوع کاتتر اتفاق نمی افتد.
برای گذاشتن کاتتر، احتمالاً تیم پزشکی شما را نمی‌خواباند، اما داروهایی به شما می‌دهند تا آرام‌تان کنند و شما را بی‌خواب کنند. و ناحیه ای را که کاتتر را در آن قرار می دهند بی حس می کنند.

نوع مرتبطی از کاتتر وجود دارد که کاتتر مرکزی داخل محیطی (PICC) نامیده می شود. نزدیک آرنج شما وارد می شود و از ورید بازوی شما عبور می کند.

عوارض استفاده از سوند چیست؟

• سوند ممکن است به ورید آسیب برساند.
• ممکن است خون نشت کند و باعث کبودی یا مشکلات دیگری شود. در بیشتر موارد، خونریزی خود به خود متوقف می شود.
• سوند ممکن است ریه شما را بریده و باعث فروپاشی آن شود. اگر این اتفاق بیفتد، تیم پزشکی شما می تواند ریه شما را دوباره باد کند.
  قلب شما ممکن است از ریتم طبیعی خود خارج شود. اگر چنین است، معمولاً به خودی خود به حالت عادی باز می گردد.

مشکات سوند در درازمدت

• ممکن است سوند نشت کند. هنگام دست زدن به قسمت خارج از پوست مراقب باشید.
• سوند ممکن است پیچ خورده باشد. پرستار یا پزشک شما ممکن است مجبور شود آن را صاف یا جایگزین کند.
• خون لخته شده ممکن است سوندشما را مسدود کند. پرستار شما به شما نشان می دهد که چگونه آن را بیرون بکشید تا از آن جلوگیری کنید.
• ممکن است سوند از ورید جدا شود. اگر کاتتر بیشتر از حد معمول خارج از پوست شما چسبیده است، این نشانه این است که این اتفاق افتاده است. پرستار یا پزشک شما باید آن را برطرف کند.
  ممکن است در جایی که سونداز طریق پوست شما وارد می شود، دچار عفونت شوید. اگر کاتتر و پوست اطراف آن را تمیز نگه دارید، این احتمال کمتر است. قرمزی، حساسیت یا تورم می تواند نشانه عفونت باشد. همینطور تب یا لرز.
• ممکن است لخته خون در ورید ایجاد شود یا ورید باریک شود. تیم پزشکی شما به دقت شما را برای این مسائل نظر خواهد داشت.

منبع: ncbi.nlm.nih.gov ،WebMD ،Healthline ،betterhealth