یکی از دلایل مراجعه مردم به پزشکان متخصص پوست و مو، این است که بدانند علت خشکی لب چیست و چطور می‌توانند آن را برای همیشه درمان کنند. اصلا این مشکل جزء بیماری‌های پوستی است یا می‌توان با کمی نکات پیش‌گیرانه آن هیچ‌وقت دچار آن نشد؟ بیشتر در آقایان شایع است یا خانم‌ها؟ اگر پیش بیاید؛ بعد از چند وقت از بین می‌رود؟ از کجا بفهمیم که لب‌مان در حال خشک شدن است که زود جلوی آن را بگیریم؟ در آچاره سلامت همراه ما باشید تا به این نکات کاربردی اشاره کنیم.

فهرست مطالب

علت خشکی لب چیست؟

خشکی لب یک مشکل جدی است که می‌تواند در اثر برخی کمبودهای تغذیه‌ای، برخی بیماری‌ها یا سبک زندگی غلط ایجاد شود؛ متاسفانه بسیاری از افراد اصلا نمی‌دانند، خشکی لب چیست؛ چه شکلی است؛ چرا ایجاد می‌شود و چطور می‌توان آن را برطرف کرد. این بیماری که در علم پزشکی کیلیت، چیلیت یا cheilitis نام دارد؛ باید به موقع شناسایی و رفع شود؛ چراکه درمان نشدنش، عوارض حادی دارد.

علل و عوامل خطر خشکی لب

شاید فکر کنید؛ مگر پوست لب هم خشک می‌شود که بخواهیم مراقب آن باشیم؛ جواب مثبت است. پوست بدن در ناحیه لب‌ها، خیلی نازک است و می‌تواند خیلی راححت بی‌آب، خشک و ترک خورده شود. به همین دلیل باید عوامل خطری که سبب خشکی پوست می‌شوند را جدی بگیرید:

1. سردی و خشکی هوا
2. تنفس از راه دهان
3. خوردن خوراکی‌های اسیدی یا نمکی
4. زبان زدن مکرر به لب‌ها
5. مصرف برخی داروها
6. قرار گرفتن زیاد در معرض نور خورشید

انواع خشکی لب چیست؟

کیلیت، cheilitis، چیلیت یا خشکی لب انواع مختلفی دارد که بر اساس زاویه و محل ایجاد روی لب‌ها، طبقه‌بندی می‌شوند؛ انواع کیلیت لب عبارتند از:

• کیلیت سیمپلکس
• کیلیت تماسی یا اگزماتوز
• کیلیت زاویه‌ای
• کیلیت اکتینیک
• کیلیت ناشی از دارو

از کجا بفهمم لب‌هایم خشک شده‌اند؟

بسیاری از افراد صبح‌ها با دقت خودشان را در آینه نگاه نمی‌کنند؛ حتی گاهی لب‌شان آن‌قدر پوسته پوسته و خشک شده که در طول روز ممکن است هنگام کارهای‌شان، پوست لب‌شان را با دندان بکنند اما باز هم دقت نمی‌کنند که دچار خشکی لب هستند. این عوامل نشان می‌دهند که دچار خشکی لب هستید و باید آن را درمان کنید:

• ترک یا شکاف
• خشکی و حس سوزش
• قرمزی
• پوسته پوسته شدن لب

البته همان‌طور که گفتیم خشکی لب انواع مختلفی دارد که هر کدام می‌توانند در بخشی از لب خود را نشان بدهند؛ برای تشخیص انواع خشکی یا کیلیت لب باید به این الگوهای خشکی، روی لب‌های خود دقت کنید.

• ترک خوردن لب پایین: شیلیت سیمپلکس
• پوسته پوسته شدن و شقاق کل لب: کیلیت تماسی یا اگزمایی خشکی
• گوشه‌های دهان: التهاب کیلیت زاویه‌ای و قرمزی
• زخم شدن لب‌ها: کیلیت ناشی از دارو
• تورم، پف، پوسته‌ پوسته‌ شدن و لکه قرمز روی لب‌ها: کیلیت اکتینیک ناشی از تابش نور شدید خورشید

علل انواع خشکی لب

بسیاری افراد فکر می‌کنند که خشکی لب به دلیل آب نخوردن کافی یا خشکی هواست اما در اصل هر نوع خشکی لب، علت خاصی دارد که در ادامه آنها را شرح داده‌ایم.

کیلیت سیمپلکس

ناشی از زبان زدن زیاد به لب در طول روز است. اگر فرد عادت کند که زیاد به لب‌هایش زبان بزند؛ لایه‌های روغنی روی لب پاک می‌شوند و رطوبت پوست لب، در معرض دما و هوای محیط قرار می‌گیرد و به راحتی تبخیر می‌شود. همچنین آنزیم‌های گوارشی موجود در بزاق می‌توانند سبب تحریک استخراج رطوبت شوند.

شیلیت تماسی (اگزماتوز)

اگر مواد نگهدارنده و رنگ‌های موجود در محصولات غذایی، آرایشی و بهداشتی سبب تحریک پوست لب شوند؛ خشکی لب از نوع کیلیت تماسی فرد را آزار می‌دهد.

کیلیت زاویه‌دار

این نوع خشکی لب معمولا در کسانی ایجاد می‌شود که گوشه‌های دهان‌شان، خیلی چین و چروک دارد یا عادت دارند در طول روز یا هنگام صحبت به لب‌های خود زیاد زبان می‌زنند؛ همچنین اگر برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن کم باشد؛ فرد دچار این نوع خشکی لب می‌شود. کیلیت‌ زاویه‌دار، معمولا در اثر ابتلا به این بیماری‌ها ایجاد می‌شود:

• سلیاک
• دیابت
• اختلالات روانی
• پرخوری عصبی
• بی‌اشتهایی عصبی

شیلیت اکتینیک

به این نوع خشکی لب، کراتوز خورشیدی هم می‌گویند؛ این مشکل در کسانی بروز می‌کند که در مناطق گرمسیر با تابش مستقیم آفتاب زندگی‌ می‌کنند یا در طول روز ساعت‌های زیادی را زیر نور آفتاب هستند؛ مثلا:

• کشاورزان و باغبانان
• کارگران ساختمانی
• نجات غریق‌ها
• ملوانان
• مربیان ورزش‌های آبی
• تکنسین‌ها یا مهندسان عمران یا مکانیک که در پروژه‌های روباز فعال هستند.
• پلیس‌های راهنمایی رانندگی

کیلیت ناشی از دارو

وقتی فردی باید از داروهای خاصی استفاده کند؛ ممکن است دچار کیلیت دارویی شود؛ مثلا:

• داروهای رتینوئید آکنه یا راکوتان
• داروهای پسوریازیس
• آنتی بیوتیک‌ها
• بی‌حس کننده‌های موضعی

تشخیص و رفع خشکی لب

برای هر یک از این انواع خشکی لب، یک راه موثر وجود دارد که با انجام آن خشکی لب به تدریج از بین می‌رود اما در موارد شدید باید برای درمان این مشکلات پوست لب، به پزشک متخصص پوست و مو، مراجعه کرد؛ در جلسه معاینه یا ویزیت آنلاین پزشک متخصص پوست؛ این روند پیش می‌رود:

• گرفتن شرح حال: پزشک درباره عادت‌های طول روز، داروها و لوازم آرایشی و بهداشتی که مصرف می‌کنید؛ انواع بیماری‌های زمینه‌ای و علائمی که دارید؛ سوال می‌پرسد.
• آزمایش خون: برای بررسی بیماری‌هایی که سبب خشکی لب می‌شوند؛ ممکن است پزشک برای شما آزمایش خون بنویسد.
• بیوپسی: برای بررسی‌های بیشتر بافت لب در مواقع مشکوک به سرطان، پزشک شما را برای انجام بیوپسی به آزمایشگاه می‌فرستد. گاهی برخی عفونت‌ها سبب خشکی لب می‌شوند که با کمک یک سواپ نمونه سلول‌های لب گرفته و در آزمایشگاه، زیر میکروسکوپ، بررسی می‌شوند.

در نهایت بعد از مشخص شدن تشخیص پزشک، او روند درمان هدفمند خشکی لب را برای‌تان تعیین می‌کند.

مدت زمان لازم برای بهبود خشکی لب

بسته به این‌که کدام عامل سبب خشکی لب‌های شما شده است؛ ابتدا روش‌های خانگی ساده رفع ترک لب امتحان کنید؛ این روش‌ها باید بعد از 2-3 هفته جواب بدهند؛ اگر بعد از این مدت مشکل خشکی و ترک لب‌های‌تان برطرف نشد؛ باید حتما برای دریافت یک روش درمان هدفمند و قوی، به پزشک متخصص پوست و مو، مراجعه کنید.

روش‌های رفع انواع خشکی لب

• شیلیت سیمپلکس: این نوع خشکی لب با نوشیدن آب بیشتر در طول روز رفع می‌شود.
• شیلیت سیمپلکس: برای رفع این خشکی لب ابتدا از بالم و مرطوب‌کننده لب استفاده کنید؛ پزشک برای درمان دارویی این خشکی برخی داروهای کورتیکواستروئیدی یا پمادها را تجویز می‌کند.
• کیلیت تماسی یا اگزماتوز: نرم‌کننده موضعی، وازلین و بالم لب – کورتیکواستروئید تجویزشده توسط پزشک
• شیلیت زاویه‌ای: برای درمان این مشکل پزشک انواع داروهای ضد قارچ موضعی، آنتی بیوتیک‌ها و کورتیکواستروئیدهای موضعی را تجویز می‌کند.
• کیلیت اکتینیک:  انواع مرطوب‌کننده و نرم کننده‌ها – کورتیکواستروئیدهای موضعی تجویز شده توسط پزشک
• کیلیت دارویی: نرم‌کننده‌های موضعی سازگار با ترکیب داروی مصرفی

رفع دائمی خشکی لب

برای درمان دائمی خشکی لب باید عامل محیطی یا بیماری، منجر به کیلیت یا خشکی لب، به طور کامل رفع شود. در مواقعی که بافت لب در اثر تابش نور خورشید به شدت آسیب دیده، معمولا با درمان‌های دارویی، بافت لب بهبود نمی‌یابد؛ برای از بین بردن عوارض بافتی این نوع خشکی لب، پزشکان متخصص پوست و مو، روش‌های خاصی را تجویز می‌کنند؛ از جمله:

• لیزردرمانی
• انجماد نیتروژن

پیشگیری از خشکی لب چگونه است؟

برای پیش‌گیری از خشکی لب، اگر بیماری خاصی پشت آن نباشد؛ می‌توانید عوامل محیطی موثر در ایجاد این مشکل را کنترل کنید:

• زبان نزدن: سعی کنید در طول روز و هنگام صحبت کردن، به لب‌های‌تان زبان نزنید. خیس شدن لب، باعث تبخیر همین آب دهان و آب بافت پوست لب می‌شود؛ بنابراین پوست لب بی‌آب یا دهیدراته می‌شود و خشکی لب آن را پوسته پوسته می‌کند.
• بالم لب: برای این‌که پوست لب‌تان از سرمای هوا، دهیدراته شدن و نور خورشید، حفظ شود؛ می‌توانید در طول روز روی لب‌های‌تان، انواع مواد مومی طبیعی یا آرایشی را بزنید؛ مثلا:
  • ماسک عسل
  • وازلین
  • رژ لب‌های دارای ضد آفتاب
  • بالم لب یا چپ استیک (ماتیک‌های بی‌رنگی که فقط سطح لب را چرب می‌کنند)
  • کرم‌های محافظت‌کننده مخصوص لب
• پوشاندن: در روزهای سرد پاییز و زمستان و در بادهای شدید، روی لب‌های‌تان را با شال، روسری یا شال گردن بپوشانید.
• آب خوردن: در طول روز باید به میزان کافی آب بنوشید؛ تا بدن برای جبران کم آبی خود و تامین آب واکنش‌های حیاتی بدن، آب موجود در بافت پوست لب را کاهش ندهد.
• مواد محرک: باید از هر ماده‌ محرکی که سبب خشکی لب می‌شود؛ پرهیز کنید؛ مثلا:
  • تخمه‌های تیزابی
  • لواشک‌های حاوی اسید مصنوعی قوی
  • انواع رژ لب با ترکیبات نامرغوب
  • مواد غذایی محرک و دارای نگهدارنده و نمک زیاد، مثلا همبرگر، سوسیس، شوری‌جات، چپپس و پفک

عوارض خشکی لب چیست؟

حالا با توجه به توضیحاتی که دادیم؛ شاید با خود فکر کنید که خشی لب خطرناک است و عوارضی دارد؟ در پاسخ باید بگوئیم برخی از انواع کیلیت لب، می‌توانند تبدیل به یک بیماری حاد شوند؛ مثلا:

• سرطان لب: اگر فرد شیلیت اکتینیک داشته باشد؛ این نوع خشکی لب که ناشی از تابش شدید نور خورشید است؛ می‌تواند سبب سرطان لب یا کارسینوم سلول سنگفرشی شود.
• ترک و تورم دائمی لب: در مواردی که فرد دچار چیلیت غددی و گرانولوماتوز کیلیت شده؛ ممکن است لب‌هایش دچار ترک و تورم دائمی شوند که ظاهر زیبایی ندارد.

بیماری خشکی لب در چه کسانی شایع‌تر است؟

دانشمندان تحقیق گسترده‌ای درباره آمار خشکی لب در جامعه نکرده‌اند. علل مختلفی پشت این بیماری است که ممکن است در برخی افراد با شرایط خاص با احتمال بیشتری بروز کند؛ شیوع این بیماری در این گروه‌ها بیشتر است:

• سابقه آلرژی: چیلیت اگزماتوز؛ این حالت خشکی لب در افرادی که سابقه آلرژی دارند بیشتر شایع است.
• سالمندان: چیلیت زاویه‌ای؛ این شکل ترک خوردن در گوشه‌های دهان اغلب در افراد مسن‌ که از دندان مصنوعی استفاده می‌کنند. همچنین اشخاص مسن دچار شیلیت غده‌ای هم می‌شوند.
• کودکان: به دلیل ضعف سیستم ایمنی در بچه‌ها چیلیت زاویه‌ای در آنها شایع است.
• پوست روشن: اشخاصی که پوست روشن دارند؛ دچار خشکی لب از نوع چیلیت اکتینیک می‌‌شوند.
• مناطق گرمسیری: افرادی که ساکن مناطق گرمسیری و پرآفتاب هستند؛ مستعد خشکی لب چیلیت اکتینیک هستند.

علت خشکی لب ناشی از چه بیماری‌هایی است؟

اگرچه در بیشتر افراد خشکی لب، ناشی از عوامل محیطی است اما برخی بیماری‌ها هم هستند که لب‌های فرد را خشک می‌کنند؛ از جمله:

1. اگزما
2. لیکن پلان
3. لوپوس اریتماتوز
4. نقائص خود ایمنی
5. بیماری کرون
6. سارکوئیدوز
7. کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی

در یک کلام؛ چطور عوامل و بیماری‌های پشت خشکی لب را بفهمیم؟

تمام این عوامل می‌توانند از علل خشکی لب‌های شما باشند اما این‌که دقیقا کدام عامل دلیل خشکی لب درباره شماست؛ موضوعی است که باید توسط پزشکان متخصص پوست و مو، تشخیص داده شود؛ به این منظور ممکن است بعد از گرفتن شرح حال و معاینه فیزیکی؛ از شما آزمایش خون هم گرفته شود تا بیماری‌های زمینه‌ای احتمالی پشت این مشکل، خودشان را نشان دهند. بنابراین درباره خشکی لب‌ها بهتر است تمام روند تشخیصی را با پزشک معالج‌تان پیش بروید تا دچار عوارض حاد خشکی لب نشوید.

منبع: clevelandclinic

باشه؛ کجا انجامش بدم؟

همیشه انجام آزمایش خون برای افرادی که مشغله زیادی دارند؛ یک کار اضافه است که آرزو می‌کنند کاش دکتر برای‌شان این آزمایش را نمی‌نوشت؛ گرفتن مرخصی، سروکله زدن با مدیر در محل کار برای 2 ساعت دیرتر آمدن به محل خدمت، رفتن به محل آزمایشگاه در ترافیک سنگین یا بدون وسیله؛ همه مواردی هستند که نمونه دادن خون را برای آزمایش، تبدیل به یک عذاب می‌کنند. حالا تصور کنید؛ بخواهید تمام این موارد آزاردهنده و وقت‌گیر را حذف کنید؛ کسی زنگ در خانه شما را بزند و ظرف 5 دقیقه نمونه خون‌تان را روی مبل یا کنار تخت‌تان انجام دهد؛ آن را به آزمایشگاه ببرد؛ بعد از انجام آنالیزهای لازم، جواب آزمایش به گوشی‌تان ارسال شود. تازه بتوانید با چند ضربه روی موبایل‌تان با پزشک متخصص پوست هم یک مشاوره حسابی درباره علت خشکی لب‌های‌تان بگیرید. خیلی راحت است؛ نه؟ پس آچاره را لمس کنید.