هنگامی‌که بخواهید یک عمل جراحی انجام دهید؛ تمام حالت‌ها و احتمال‌های منفی به ذهن‌تان می‌رسد. مثلا اگر درباره نقش بیهوشی در آلزایمر شنیده باشید؛ حتما نگران می‌شوید که به دلیل رفتن زیر تیغ جراحی، بعد با آلزایمز، دست و پنجه نرم کنید. آیا مواد بیهوشی روی سلول‌های مغزی اثرگذاراند و سبب اختلال در حافظه می‌شوند؟ اگرچه احساس اضطراب از اثر مواد بی‌هوشی بر بدن طبیعی است اما آیا واقعا بی‌هوش شویم؛ بعدا آلزایمر می‌گیریم؟ در آچاره سلامت به این سوال پاسخ داده‌ایم.

فهرست مطالب

چطور بیهوش می‌شویم؟

به طور کلی برای جراحی روی قسمت‌های مختلف بدن، از داروی بی‌هوشی استفاده می‌شود. این دارو کمک می‌کند که بیمار درد و ناراحتی باز کردن قسمت‌های مختلف پوست را حس نکند. بی‌هوشی دونوع است:

بی‌هوشی یا بی‌حسی موضعی

بی‌هوشی عمومی: در این حالت فرد بی خوابی عمیق فرو می‌رود؛ درد را حس نمی‌کند؛ تا پایان جراحی بیدار نمی‌شود.

مطلب پیشنهادی: روز جهانی آلزایمر، 30 شهریور 1401| امسال پیامش چیست؟

آیا بیهوشی سبب اختلال در حافظه می‌شود؟

درباره این‌که داروی بیهوشی مورد استفاده در طول عمل، سبب اختلال در حافظه می‌شود؛ تحقیقاتی انجام شده است. گروهی معتقدند که بیهوشی عمومی بر عملکرد شناختی بدن اثرگذار است؛ گروهی هم این ارتباط را موثر نمی‌دانند. تحقیقات چه می‌گویند؟

در یک مطالعه علمی اثبات شده که با دریافت داروی بیهوشی عمومی، خطر ابتلا به بیماری زوال عقل افزایش پیدا می‌کند. در مطالعه دیگری مشخص شده که بی‌هوشی می‌توان خطر زوال عقل را در سال‌های بعد از جراحی بالا ببرد؛ خصوصا 3-7 سال بعد از جراحی. یک تحقیق دیگر هم در این زمینه انجام شده است که به بررسی اثر داروی سووفلوران (اولتان) در طی جراحی ستون فقرات بر قدرت شناختی، پرداخته است. این دارو می‌تواند قدرت شناختی را کاهش دهد؛ در نتیجه می‌تواند خطر بیماری آلزایمر را هم بالا ببرد. در برخی اشخاص عملکرد شناختی تا پایان عمر ضعیف می‌ماند و در گروهی دیگر بعد از چند سال، عمکرد شناختی بهبود می‌یابد.

نقش بیهوشی در آلزایمر چیست؟

مایوکلینیک: بنا به مطالعاتی که در گروه مایوکلینیک انجام شده است؛ بعد از بررسی 877 نفر بیمار مبتلا به زوال عقل و جستجوی علت ابتلا به این مشکل، مشخص شده که بیماری زوال عقل و آلزایمر ربطی به بیهوش شدن بیماران در طول جراحی نداشته است و علل دیگری با این بیماری، مرتبط بوده‌اند. البته در این مطالعات مشخص شده که چندین بار بی‌هوش شدن، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش داده است.

مجله درد: در مجله بین‌ المللی درد، اثر بیهوشی در آلزایمر بررسی شده است اما سردبیران این مجله معتقدند که برای اثبات ارتباط این عامل و بیماری آلزایمر، شواهد کافی در دست نیست و باید تحقیقات بیشتری انجام شود.

مطلب پیشنهادی: بیماری آلزایمر و ویتامین دی، جلوشو می‌گیره؟

مقایسه دوقلوها برای اثر بیهوشی در آلزایمر

در یک تحقیق علمی برای بررسی اثر بیهوشی در آلزایمر، دوقلوهایی که بین آنهاف یک نفرشان در طول زندگی، تحت بیهوشی قرار گرفته بوده، بررسی شدند.محققان هیچ تفاوت معناداری بین عملکرد شناختی دوقلوهایی با این وضع، پیدا نکردند. بنابراین نمی‌توان گفت که بیهوشی، باعث آلزایمر می‌شود.

بیهوشی باعث آلزایمر نمی‌شود؛ آسوده بخوابید

اگرچه مطالعات زیادی درباره اثر بیهوشی بر ابتلا به آلزایمر در جامعه پزشکی انجام شده است اما تحقیقات زیادی هم درباره این انجام شده است که بیهوشی در آلزایمر وز ال عقل نقشی ندارد. حتی برخی از مطالعات ثابت کرده‌اند که خطر ابتلا به آلزایمر در کسانی که تحت بیهوشی خفیف بوده‌اند؛ کاهش هم می‌یابد.

پس چرا برخی افراد بعد از به هوش آمدن گیج هستند؟

اگرچه برای اثبات اثر بیهوشی بر زوال عقل و آلزایمر نیاز به تحقیقات بیشتری است اما بعد از این‌که اشخاص از حال بیهوشی، به تدریج هوشیار می‌شوند؛ احتمالش زیاد است که گیچ و منگ باشند. علت این حالت چیست؟ به این مشکل بعد از عمل دلیریوم می‌گویند. دلیریوم یا هذیان‌گویی بعد از جراحی خیلی شایع است. این مشکل در افراد مسنی که در خطر زوال عقل هستند؛ بیشتر دیده می‌شود. دلیریوم به تغییر حاد، ناگهای و قابل توجه در عملکرد ذهنی می‌گویند که به مرور، با دفع مواد بیهوشی از بدن، بهبود می‌یابد.

سوالات متداول FAQ

حالا که درباره اثر بیهوشی در آلزایمر و زوال عقل اطلاعاتی کلی به دست آوردید؛ شاید باز هم پرسش‌هایی جزئی‌تر داشته باشید؛ ببینید در فهرست زیر پاسخش را پیدا می‌کنید؟

سوال: آیا بیهوشی بعد از عمل جراحی بیماران آلزایمری، علائم آلزایمر را در آنها بدتر می‌کند؟

جواب: برخی مطالعات نشان داده‌اند در عمل جراحی، گروهی از داروهای بیهوش کننده عمومی، منجر به افزایش سطح توده‌های سمی آلزایمر در مغز می‌شوند. این توده‌ها که از پروتئین‌های آمیلوئید و تاو، تشکیل شده‌اند؛ تاثیر بسیار زیادی در بیماری آلزایمر دارند و می‌توانند به سلول‌های مغز آسیب بزنند و در نتیجه علائم آلزایمر را بدتر کنند. در مقابل برخی تحقیقات هم نشان داده‌اند؛ داروهای بیهوش‌کننده عمومی نمی‌گذارند که سلول‌های ترمیم کننده مغزی به درستی کار کنند. ترمیم سلول‌های مغزی به این صورت است که سلول‌های  آسیب‌دیده مغز، به نزدیک‌ترین سلول‌های ترمیم کننده خود، سیگنال می‌دهند که سیستم ایمنی را برای التیام آسیب، تحریک کنند. محققان معتقدند که این فرآیند سیگنالینگ در مغز افراد مسن مختل می‌شود؛ در نتیجه با التهاب بیش از حد، آسیب سلول‌های مغزی بیشتر می‌شود.  و آسیب بیشتر به سلول‌های مغز می‌شود.

سوال: آیا فقط داروی بیهوشی باعث زوال عقل بعد از جراحی می‌شود؟

جواب: بنا به یافته‌های محققان عوامل دیگری هم در زوال عقل بعد از بیهوشی موثراند؛ از جمله: سطح پایین اکسیژن خون و کاهش دمای بدن در اثر بیهوشی ممکن است به آسیب به سلول‌های مغز کمک کند. برخی از مطالعات همچنین نشان می‌دهد که بیهوشی می‌تواند مکانیسم‌های زیربنایی زوال عقل را بدتر کنند؛ به خصوص در افرادی که زمینه ژنتیکی این بیماری را هم دارند.

سوال: آیا بیهوشی سرعت پیش‌رفت بیماری آلزایمر را سرعت می‌بخشد؟

جواب: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که داروهای بی‌هوشی می‌توانند در افراد مستعد، روند ابتلا به بیماری آلزایمر را سرعت ببخشند.

سوال: فراموشی بعد از بیهوشی چقدر طول می‌کشد؟

جواب: بنا به اطلاعات مندرج در پایگاه Livescience  اختلال حافظه در بیمارانی که جراحی کرده‌اند و برای جراحی بیهوش شده‌اند تا 3 ماه پایدار است.

سوال: داروی بیهوشی چند وقت در بدن باقی می‌ماند؟

جواب: بعد از به هوش آمدن، به تدریج که ادرار از بدن دفع می‌شود؛ داروی بیهوشی هم از بدن بیرون می‌رود. این دارو نهایتا ظرف 24 ساعت از بدن خارج می‌شود.

در یک کلام؛ بیهوشی باعث آلزایمر می‌شود؟

وقتی بیماری به دلایل مختلف دچار بیهوشی می‌شود؛ اطرافیان او می‌ترسند که او بعد دچار آلزایمر شود. این بیماری که حافظه و عملکرد مغز را به شدت تحت تاثیر، قرار می‌دهد؛ برای فرد مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند. با این‌حال اگر عمل زیبایی، سزارین، جراحی زانو یا هر عمل دیگری دارید؛ نباید برای ابتلا به بیماری آلزایمر نگران شوید؛ این بیماری در اثر موارد دیگری ایجاد می‌شود. به طور کلی دانشمندان درباره ارتباط مراحل بی‌هوشی و ابتلا به بیماری آلزایمر، ارتباطی کشف نکرده‌اند. بنابراین اگر خودتان یا عزیزتان قرار است زیر تیغ جراحی بروید؛ لازم نیست از ابتلا به آلزایمر را زوال عقل بترسید. به جای اضطراب ناشی از این بیماری، روی امید به بهبودی تمرکز کنید. اگر می‌خواهید هیچ وقت آلزایمر نگیرید باید سبک زندگی خود را بهینه کنید؛ یعنی غذای سالم بخورید؛ تحرک داشته باشید؛ تا هم قلب‌تان سالم بماند؛ هم مغزتان. در صورتی که می‌خواهید از یک رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی مناسب برای پیش‌گیری از آلزایمر تبعیت کنید؛ می‌توانید از متخصصان ما در آچاره کمک بگیرید. کافی‌ست در مگا اپ سرویس آچاره درخواست مربی یا مشاوره تغذیه بدهید. سلامتی شما در دست خودتان است؛ کافی‌ست آچاره را لمس کنید. 

منبع: verywellhealth – alzheimers – dementia – ncbi