آزمایش بیلی روبین نوزاد: تفسیر و نحوه انجام

می‌دانید آزمایش بیلی روبین نوزاد برای چیست؟ اگر سطح این ماده در خون فرزند تازه به دنیا آمده شما، زیاد باشد؛ نوزاد دچار زردی می‌شود. در بیمارستان برای این‌که مطمئن شوند نوزاد دچار زردی است و آیا با شروع درمان، زردی در او رو به بهبودی است یا خیر؟ از نوزاد آزمایش بیلی روبین می‌گیرند. زردی نوزاد به دلیل وجود مقدار زیادی مولکول هموگلوبین تجزیه‌شده در خون اوست. اگر برای فرزندتان آزمایش بیلی روبین تجویز شده است؛ نگران نباشید؛ این آزمایش برای فرزندتان مشکلی ایجاد نمی‌کند. جزئیات این آزمایش را در ادامه با آچاره سلامت یاد بگیرید.

فهرست مطالب

هدف از تجویز آزمایش بیلی روبین برای نوزادان

اگر پزشک احتمال دهد که سطح بیلی روبین در خون نوزاد زیاد است؛ برای او آزمایش بیلی روبین تجویز می‌کند. معمولا زردی ناشی از وجود مقدار زیادی هموگلوبین تجزیه‌شده در خون نوزاد است. به همین دلیل نوزاد دچار زردی یا یرقان می‌شود. وقتی هموگلوبین تجزیه شود؛ ماده‌ای زرد رنگ به نام بیلی روبین وارد خون می‌شود.

اهمیت سنجش بیلی روبین در خون نوزاد

به طور کلی بیلی روبین حاصل از تجزیه هموگلوبین باید وارد کبد شود؛ تا کبد بعد از تجزیه آن به مواد ساده‌تر آن را به روده بفرستد؛ این ماده در نهایت از طریق مدفوع دفع می‌شود. از آنجاکه کبد نوزادان خیلی پیش‌رفته و تخصصی کار نمی‌کند؛ نمی‌تواند بیلی روبین را از خون جمع کند؛ بنابراین میزان این ماده در خون نوزاد بالا می‌رود؛ در نتیجه زردی بیلی روبین، توناژ زردی در پوست و سفیدی چشم نوزاد ایجاد می‌کند. به این ترتیب است که نوزاد دچار زردی می‌شود و پزشکان باید میزان بیلی روبین را با آزمایش خون نوزاد بسنجند.

علت افزایش بیلی روبین در خون نوزاد

همه نوزادانی که به دنیا می‌آیند؛ بیلی روبین خون‌شان بالا نیست؛ در نتیجه دچار زردی نمی‌شوند. با این‌حال برخی نوزادان میزان بالاتری بیلی روبین در خون خود دارند؛ چراکه کبد آنها هنوز به درستی نمی‌تواند عمل تجزیه بیلی روبین را در بدن آنها انجام دهد. به همین دلیل غلظت این ماده در خون آنها بالا می‌رود. از طرفی قبل از تولد جفت بیلی روبین را از خون جنین جمع کرده و به بدن مادر می‌فرستد. این ماده در دوران بارداری، در کبد مادر تجزیه می‌شود اما بعد از تولد چون جفت توسط پزشک جراح زنان و زایمان، بریده می‌شود؛ دیگر جایی نیست که بیلی روبین خون نوزاد را تجزیه کند. به همین دلیل این ماده در خون نوزاد بالا می‌رود.

بازه زمانی افزایش بیلی روبین در خون نوزاد

به طورکلی میزان بیلی روبین در مدتی بعد از تولد خود به خود کاهش می‌یابد. چراکه کم‌کم، کبد نوزاد شکل می‌گیرد و می‌تواند این ماده را به خوبی از خون جمع کند. افزایش و کاهش بیلی روبین خون، معمولا به این ترتیب پیش می‌رود:

• افزایش حداکثری بیلی روبین: 2-4 روز ابتدای تولد
• کاهش تدریجی و حذف بیلی روبین از خون: 2 هفته بعد از تولد

خطرات قابل پیش‌گیری با آزمایش بیلی روبین خون نوزاد

زردی نوزاد خطر عمده‌ای ندارد اما حتما باید تحت کنترل پزشک متخصص کودکان باشد. دو نوع زردی ممکن است برای نوزاد ایجاد شوند:

1. زردی خفیف نوزاد: اگر بیلی روبین در خون نوزاد به دلیل شکل‌گیری ناقص کبد در 2 هفته اول تولد، بالا برود؛ زردی خودبه‌خود بهبود می‌یابد.
2. زردی شدید نوزاد: وقتی نوزاد دچار یک نقص است که سبب تجزیه گلبول‌های قرمز خون او می‌شود؛ زردی در بدن او خود به خود درمان نمی‌شود؛ این مشکل می‌‌تواند ناشی از بیماری‌های جدی، مصرف برخی داروها باشد.

بیماری‌های قابل تشخصی با آزمایش بیلی روبین خون نوزاد

• • شکل غیر طبیعی سلول‌های خونی (مانند کم‌خونی داسی شکل)
  • مشابه نبودن گروه خونی مادر و نوزاد (ناسازگاری Rh یا ناسازگاری ABO)
  • خونریزی زیر پوست سر (سفالوهماتوما) ناشی از زایمان سخت
  • سطوح بالاتر گلبول های قرمز خون، که در نوزادان کوچک برای سن بارداری (SGA) و برخی از دوقلوها شایع تر است.
  • عفونت
  • کمبود برخی  آنزیم‌ها در بدن
  • عفونت‌های بدو تولد مانند سرخجه یا سیفلیس
  • بیماری‌های موثر برا کبد یا مجاری صفراوی مانند فیبروز کیستیک یا هپاتیت
  • سطح پایین اکسیژن (هیپوکسی)
  • عفونت (سپسیس)
  • بسیاری از اختلالات ژنتیکی یا ارثی مختلف
  • نارس به دنیا آمدن نوزاد

نحوه انجام آزمایش بیلی روبین خون نوزاد

برای این‌که از نوزاد آزمایش بیلی روبین بگیرند؛ باید او را به بیمارستان ببرید یا یک تکنسین از آزمایشگاه به خانه شما بیاید و نمونه خون او را بگیرد.

آزمایش بیلی روبین خون نوزاد ناشتا است؟

برای این آزمایش نباید حدود 4 ساعت به نوزاد شیر بدهید. شاید هم از شما خواسته شود؛ قبل از انجام آزمایش هر دارو یا ماده غذایی را مصرف نکنید تا این مواد وارد خون شما نشود.

روش نمونه‌ گیری خون نوزاد برای آزمایش بیلی روبین

از آنجاکه رگ‌های خونی نوزاد خیلی ظریف هستند و به راحتی نمی‌توان سوزن نمونه‌گیری خون را در رگ آنها فرو کرد باید برای نوزاد شما از روش نمونه‌گیری خون پاشنه نوزاد استفاده شود.

تفسیر جواب آزمایش بیلی روبین خون نوزادان

برخی پدر و مادرها اصلا نمی‌دانند بعد از انجام آزمایش بیلی روبین برای فرزندشان، نتیجه چطوری بیان می‌شود. این نتیجه هرچه هست؛ شاید بتوانید خودتان بخوانید اما باید تفسیر آن را به پزشک متخصص کودکان بسپارید. نتیجه این آزمایش بسیار مهم است و می‌تواند روند درمان زردی را برای نوزاد شما تعیین کند. این امر تخصصی را تنها یک متخصص کودکان می‌تواند انجام دهد.

نوع نتیجه آزمایش خون بیلی روبین نوزادان

جواب آزمایش فاکتور بیلی روبین خون با عدد بیان می‌شود. به این منظور باید محدوده طبیعی بیلی روبین خون نوزدان را بشناسید.

رنج طبیعی بیلی روبین خون نوزاد

مقدار طبیعی بیلی روبین در خون نوزادان حود 0/3 ال 1 ملی‌گرم در دسی لیتر است.

بیلی روبین بالا در خون نوزادان

• بیلی روبین بالا: در 24 ساعت ابتدای تولد نوزاد، سطح بیلی روبین به 5/2 میلی‌گرم در دسی‌لیتر می‌رسد.
• بیلی روبین خیلی بالا: در روزهای دوم تا چهارم، 25 الی 48 ساعت پس از تولد، سطح بیلی روبین خون نوزاد بالا می‌رود  و به 15 میلی‌گرم در دسی‌لیتر می‌رسد.

درمان بعد از تفسیر نتیجه آزمایش بیلی روبین خون نوزاد

در صورتی‌که آرمایش خون بیلی روبین نوزاد را بالای 15 میلی گرم در دسی لیتر نشان دهد؛ پزشک متخصص کوکان یا نوزادان، برای فرزند شما فتوتراپی را تجویز می‌کند.

پرسش‌های پرتکرار FAQ

در بالا تمام نکاتی را که درباره آزمایش بیلی روبین نوزاد باید می‌دانستید را گفتیم؛ با این‌حال شاید هنوز ابهاماتی در این زمینه داشته باشید؛ اگر پاسخ سوال خود را میان سوال و جواب‌های زیر پیدا نکردید؛ در بخش نظرات از ما بپرسید تا پاسخ دهیم.

سوال: آیا آزمایش بیلی روبین نوزاد به نوزاد آسیب می‌زند؟

جواب: قطعا وارد کردن یک سوزن نمونه‌گیری به پاشنه پای نوزاد، یک آسیب تلقی می‌شود اما این آسیب طوری نیست که سبب جراحت یا ناراحتی در فرزندتان شود؛ به علاوه او به هیچ عنوان از دوران 3 سالگی به قبلش را به خاطر نخواهد آورد؛ بنابراین نگران نباشید.

سوال: برای گرفتن نمونه خون آزمایش بیلی روبین، چقدر خون لازم است؟

جواب: برخی والدین فکر می‌کنند؛ با گرفتن نمونه خون، فرزندشان دچار کم‌خونی خواهد شد؛ این درحالی‌ست که گرفتن نمونه خون خیلی ساده است و تنهای چند قطره خون از پای نوزاد شما می‌گیرند.

سوال: آزمایش بیلی روبین خون نوزاد را در بیمارستان می‌گیرند یا در آزمایشگاه؟

جواب: هر دو حالت ممکن است؛ اگر تشخیص زردی در بدو تولد، قبل از ترخیص نوزاد از بیمارستان باشد؛ برای او آزمایش خون، تجویز می‌کنند؛ از بخش آزمایشگاه بیمارستان، نمونه‌گیری خون فرزندتان انجام می‌شود. با این‌حال اگر فرزند شما بعد از 2-4 روز علائم زردی را نشان دهد؛ پزشک اطفال برای او آزمایش زردی تجویز می‌کند و می‌توانید انجام آن را به یک مرکز معتبر آزمایشگاهی بسپارید.

در یک کلام؛ انجام آزمایش بیلی روبین خون نوزاد، واجبه؟

آزمایش بیلی روبین خون برای نوزادانی تجویز می‌شود که سطح بیلی روبین در خون آنها زیاد است. این مشکل می‌تواند ناشی از زردی باشد اما برخی بیماری‌های جدی‌تر هم بیلی روبین خون را بالا می‎‌برند. در هر دو صورت باید وضعیت زردی نوزاد، تحت کنترل پزشک متخصص کودکان قرار بگیرد؛ او با تجویز آزمایش بیلی روبین خون می‌تواند به خوبی از افزایش و کاهش این ماده در خون در روند تشخیص و درمان، آگاه شود. بنابراین اگر برای فرزند شما آزمایش بیلی روبین تجویز شده؛ حتما باید انجامش بدهید.

منبع: ucsfbenioffchildrens – medlineplus – netmeds

باشه؛ کجا انجامش بدم؟

برای انجام آزمایش بیلی روبین خون نوزادان، دو راه دارید؛ اول این‌که فرزند نحیف و ضعیف خود را به محیط آلوده آزمایشگاه بیمارستان یا درمانگاه محل ببرید. از آنجاکه سیستم ایمنی بدن نوزادان، خیلی پیش‌رفته و قوی نیست؛ احتمال ابتلا به انواع عفونت در بدن نوزادان، بسیار بالاست. دومین راه ماندن در خانه و درخواست نمونه‌گیری خون نوزاد در منزل در مگا اپ سرویس آچاره است. به این ترتیب هنگام نمونه‌گیری فرزندتان در معرض محیط آلوده آزمایشگاه نیست. یادتان باشد که بسیاری از آزمایشگاه‌ها موازین بهداشتی به طور دقیق رعایت نمی‌شود و انواع بیماری‌های عفونی پوستی، تنفسی و گوارشی با قرار گرفتن نوزادان روی سطوح مختلف آزمایشگاه، منتقل می‌شوند.